Oekraïne kan bíjna beschikken over langgewenste F-16's: 'Straaljagers van levensbelang'
Volgende maand worden mogelijk de eerste F-16 straaljagers ingezet die Nederland en Denemarken vorig jaar aan Oekraïne hadden beloofd. De vliegtuigen moeten Oekraïne helpen om het eigen luchtruim veilig te houden van Russische kruisraketten, dus het Oekraïense leger kan niet wachten om ze te gebruiken.
"De F-16 is met name geschikt om bijvoorbeeld grote aantallen kruisraketten te onderscheppen", zegt defensiedeskundige Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Rusland heeft in de afgelopen twee jaar honderden kruisraketten afgevuurd op Oekraïense steden en infrastructuur. Ze zorgen voor slachtoffers en materiële schade, en ook voor angst onder de bevolking. Oekraïne hoopt zich nu beter te verdedigen.
"Op dit moment zitten er gaten in de Oekraïense luchtverdediging, op plekken die wel verdedigd moeten worden", legt Wijninga uit. "En door de inzet van de F-16 kan je ook je andere luchtverdedigingssystemen zoals de Patriots weer ontlasten, zodat die zich vooral kunnen richten op drones en ballistische raketten."
Training en voorbereiding
De eerste Oekraïense soldaten hebben hun training in de VS en Nederland voltooid. Zij kunnen deze zomer F-16-straaljagers gaan bedienen. "De levering van F-16's verloopt als het ware in pakketjes", zegt Wijninga. "De komende jaren komen er steeds meer opgeleide mensen en beschikbare vliegtuigen bij."
In totaal geeft Nederland 24 straaljagers aan Oekraïne, en stuurt Denemarken er 19. Noorwegen levert een nog onbekend aantal F-16's, en België kondigde vandaag aan dat het de komende vier jaar dertig vliegtuigen aan Oekraïne gaat leveren.
Oekraïne is erg blij met de beloofde vliegtuigen, maar hoopt op ongeveer het dubbele aantal vliegtuigen van wat nu is beloofd. "Volgens onze analyse hebben we 120 tot 130 F-16's of andere hoogwaardige vliegtuigen nodig", zei de Oekraïense president Zelensky vorige week.
De F-16's kunnen het Oekraïense luchtruim veel veiliger maken, samen met andere vormen van luchtafweer zoals Patriotsystemen. "Die verdediging moet je wel goed coördineren, want je moet bijvoorbeeld zorgen dat je eigen luchtverdedigingssystemen niet op die F-16's gaan schieten", legt Wijninga uit. Gisteren kondigde het Nederlandse ministerie van Defensie aan dat Nederland het voortouw wil nemen bij de levering van een nieuw Patriotsysteem aan Oekraïne.
Mogelijk kan Oekraïne de F-16's ook aan het front inzetten, afhankelijk van welke raketten er met de vliegtuigen worden geleverd. Aangezien Oekraïne minder soldaten heeft dan Rusland zijn ze van levensbelang. "De Oekraïners moeten zuinig zijn met hun mensen", zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Ze hebben de dienstplicht uitgebreid en doen er alles aan om nieuwe brigades op te richten. Maar het aantal soldaten blijft het grote verschil met de Russen."
Niet op Russisch grondgebied
Oekraïne mocht tot nu toe geen westerse wapens inzetten op Russisch grondgebied, maar langzaam beginnen steeds meer bondgenoten van Oekraïne overstag te gaan. Oekraïne pleit voor het gebruik van westerse langeafstandsraketten op militaire bases en aanvoerlijnen in Rusland, zodat het kan voorkomen dat Rusland makkelijk grote nieuwe offensieven op Oekraïne kan beginnen. Voor de F-16 geldt die discussie voorlopig nog niet.
"Men wil Rusland niet het argument geven om te zeggen: de NAVO valt ons aan en schakelt onze militaire doelen uit", legt Mart de Kruif uit. "Maar je ziet dat die discussie in de loop van de tijd steeds verder gaat. Dat kan bijna niet anders, naarmate de oorlog langer duurt. Dan krijg je steeds nieuwe discussies over hoe je de patstelling kan doorbreken en de oorlog kan winnen, of in ieder geval tot een bestand kan brengen."
De levering van F-16's en de mogelijke inzet van westerse wapens op Russisch grondgebied geven Oekraïne nieuwe middelen om zich tegen Rusland te verzetten. "Het is lastig te voorspellen of de oorlog hierdoor een ander aangezicht krijgt", zegt Peter Wijninga. "Er wordt in ieder geval gestreefd naar een soort stabilisatie, dat Rusland niet steeds kan blijven aanvallen. En Oekraïne probeert de stad Charkiv weer wat ademvrijheid te geven, zodat het niet steeds wordt aangevallen. Misschien lukt het Oekraïne ook om hier en daar wat terrein terug te winnen."
De afgelopen weken verloor Oekraïne in de regio Charkiv juist terrein, omdat Rusland daar nieuwe aanvallen lanceerde. Duizenden burgers zijn uit het gebied geëvacueerd, zoals te zien in de onderstaande video: