Saoedische woestijnstad fors kleiner, maar Nederlandse bouwers werken door
De futuristische woestijnstad Neom in Saoedie-Arabië moet fors afschalen en wordt veel kleiner dan verwacht. De Nederlandse bedrijven die betrokken zijn bij het project zeggen niet geraakt te worden.
Minder inwoners en ook een veel kleiner oppervlak: Saoedie-Arabië heeft zijn ambities bij de bouw van zijn futuristische woestijnstad flink afgeschaald.
Het NEOM-project werd in het najaar van 2017 met veel bombarie wereldkundig gemaakt door de toen pas benoemde Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman. Het bouwproject zou 26.000 vierkante kilometer in beslag nemen (ruim de helft van Nederland) en bestaan uit onder meer een mondiaal handels- en industriecentrum, een hogesnelheidslijn en toeristische resorts.
Het paradepaartje van NEOM is een futuristische lintstad van 200 meter breed en liefst 170 kilometer lang, genaamd 'The Line', volledig draaiend op hernieuwbare energie.
Dat alles mocht ook wat kosten. De Saoedische regering beloofde samen met investeerders ruim 500 miljard dollar (425 miljard euro) in het stedelijk project te steken. De centrale gedachte achter dit alles: Saoedie-Arabië in de toekomst minder afhankelijk maken van olie-inkomsten. Het land beschikt na Venezuela over de grootste oliereserves ter wereld en kan in het huidige tempo nog decennia olie oppompen.
Budget niet rond
Wat velen al vreesden bij de onthulling van de duizelingwekkende bouwplannen, blijkt niet ongegrond. Het NEOM-project is niet alleen peperduur, maar ook veel te ambitieus. Kroonprins Bin Salman krijgt het budget voor 2024 niet rond en moet zijn aspiraties noodgedwongen afschalen, zo onthulde Bloomberg onlangs.
Het gevolg is dat de Saoediërs hun verwachtingen flink naar beneden moeten bijstellen. En dus zullen in 2030 geen 1,5 miljoen mensen wonen in de woestijnstad, maar op z'n hoogst 300.000. En zal The Line dat jaar niet langer zijn dan 2,4 kilometer, is de huidige verwachting.
De twee Nederlandse bedrijven die betrokken zijn bij het NEOM-project, maritiem dienstverlener Boskalis en tuinbouwbedrijf Van der Hoeven Horticultural Projects, laten RTL Z weten dat hun bouwwerkzaamheden wel gewoon doorgaan. Boskalis won vorig jaar samen met de Belgische aannemer Besix een aanbestedingscontract voor het baggeren van een haven voor deelproject Oxagon, een drijvend industrieel complex in de vorm van een achthoek.
'Contract onaangeroerd'
"Ons aandeel in het Oxagon-project beperkt zich tot de ontwikkeling en uitbreiding van een haven. Wij zijn werkzaam op het water, in en rond de bestaande haven van Duba", zegt een woordvoerder van Boskalis. "Wij hebben geen verdere betrokkenheid bij de bredere NEOM-ontwikkelingen, en in het bijzonder bij The Line, waar de ambities en het budget aanzienlijk neerwaarts is bijgesteld."
De havenwerkzaamheden gaan daarom door zoals gepland. Ze liggen op schema om tegen het einde van de zomer van 2025 klaar te zijn, laat ook partner Besix weten. "Het contract is onaangeroerd."
Hetzelfde geldt voor Van der Hoeven (VDH) dat volgens de Saudische zender Al Arabiya een contract van 120 miljoen dollar (ruim 112 miljoen euro) heeft gesloten met de Saoedische overheid.
Het Zuid-Hollandse bedrijf zegt dat het deelproject waarbij zij betrokken zijn, voedselsector Topian, losstaat van de bezuinigingen op The Line. Het bedrijf bouwt twee kassen met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 110.000 vierkante meter bedoeld voor onderzoek en ontwikkeling (R&D), en zal beide faciliteiten gedurende meerdere jaren exploiteren en onderhouden.
"We zijn bezig met de bouw en hopen rond het einde van dit jaar klaar te zijn", zegt de woordvoerder van VDH. "Er is een grote behoefte aan lokale voedselproductie in heel Saoedi-Arabië. Onze technologie stelt Topian in staat om ook in de woestijn jaarrond groenten en fruit te telen." Hoe de twee tuinbouwkassen er straks uit komen te zien is onbekend, het bedrijf zegt geen impressies van de bouw te mogen delen en gaat desgevraagd ook niet in op de waarde van het contract.
Bewoners verdreven en opgepakt
Het Saoedische megaproject is overigens niet onomstreden. Saoedische militairen zouden zijn 'opgedragen te doden' om land vrij te maken voor The Line, meldde de BBC vorige maand. Tientallen bewoners die protesteerden tegen hun gedwongen uitzetting, zijn gearresteerd door de Saoedische autoriteiten. Vijf van hen zouden zelfs ter dood zijn veroordeeld.
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft daarom stevige kritiek op Van der Hoeven. "De kassen van VDH worden gebouwd ten behoeve The Line. Om dit te realiseren, hebben mensen volgens betrouwbare bronnen hun woonplaats met geweld en zonder eerbiediging van hun rechten moeten verlaten", stelt Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland.
Van der Hoeven zegt na vragen van RTL Z kennis te hebben genomen van het rapport en is vervolgens in gesprek gegaan met Amnesty. "Wij nemen het rapport erg serieus", zegt de VDH-woordvoerder. "NEOM is een enorme organisatie, die is onderverdeeld in verschillende sectoren en actief in verschillende delen van het land. Topian is de voedselsector van NEOM en heeft als doel om Saoedi-Arabië zelfvoorzienend te maken ten aanzien van de productie van groenten en fruit."
Aan afhaken denkt het bedrijf dan ook niet. "Projectbeslissingen komen tot stand na een zorgvuldige afweging. Ook in het geval van dit project is dat gebeurd."
RTL Z heeft ook Boskalis meermaals gevraagd naar de kritiek op het NEOM-project, maar het bedrijf heeft hier inhoudelijk niet op gereageerd.