Trump zorgt voor 'schokeffect' in Gaza-oorlog: 'Zet beide partijen onder druk'
Vriend en vijand zijn het erover eens dat de kersverse Amerikaanse president Donald Trump voor een doorbraak heeft gezorgd bij de totstandkoming van het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas in de Gazastrook. Zijn volgende uitdaging: voorkomen dat de deal na de eerste fase alweer klapt.
Trump liet afgelopen week geen gelegenheid onbenut om de eer op te eisen voor het vredesbestand in Gaza. Het neerleggen van de wapens is, aldus Trump zelf, alleen tot stand gekomen dankzij zijn verkiezingsoverwinning in november.
Trump is uitgesproken pro-Israël, maar zet zichzelf de laatste tijd ook nadrukkelijk neer als een president die tegen het voeren van oorlog is. Zo beloofde hij de Oekraïne-oorlog binnen 24 uur te beëindigen, een termijn die hij later oprekte tot een halfjaar.
"Mijn meest trotse erfenis zal die van een vredestichter en vereniger zijn. Dat is wat ik wil zijn, een vredestichter en een vereniger", zei Trump kort nadat hij was beëdigd in het Amerikaanse Capitool.
Schrapt sancties tegen geweldplegers
Toch druist een van zijn eerste besluiten als president daar rechtstreeks tegenin. Trump schrapte per decreet de sancties die zijn voorganger Joe Biden vorig jaar had opgelegd aan Joodse kolonisten die geweld hadden gepleegd tegen Palestijnse bewoners op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever.
Enkele uren later trok het Israëlische leger met zwaar geschut de Westelijke Jordaanoever in. Volgens de Israëlische premier Banjamin Netanyahu om 'terrorisme te verslaan'. Bij de aanval op de stad Jenin kwamen zeker negen Palestijnen om het leven en vielen tientallen gewonden.
"Dat Trump nu de sancties tegen kolonisten opheft doet vermoeden dat de Israëliërs de komende jaren op weinig kritiek van Trump hoeven te rekenen als het gaat om de illegale bezetting en annexatiepolitiek van de Westelijke Jordaanoever", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam.
Hij wijst op de discutabele besluiten die Trump tijdens zijn eerste termijn nam, als 'vriend van Israël: het erkennen van Jeruzalem als hoofdstad, het erkennen van de bezette Golanhoogten als Israëlisch gebied, en het besluit dat producten van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever gelabeld moeten worden als 'Made in Israël'.
Toch is het hoogst onzeker of Netanyahu ook deze termijn kan rekenen op de steun van Trump, zegt Nagtzaam. "De relatie tussen Trump en Netanyahu is soms wat onduidelijk. Hun band lijkt het ene moment heel warm, en dan lijken ze weer ver uiteen te zitten. Zolang Israël Trump weinig kopzorgen bezorgt, zal hij Israël blijven steunen, is mijn inschatting."
Wat Trumps plannen zijn en of die realistisch zijn, zie je in deze video:
De grote vraag is nu welke toekomst Trump ziet voor de Gazastrook. De Amerikaanse president zegt dat hij er niet zeker van is of het staakt-het-vuren in de Gazastrook standhoudt na afloop van de eerste fase, die volgens de afspraken zes weken duurt. "Ik ben niet vol vertrouwen. Het is niet onze oorlog, het is hun oorlog", zei Trump maandag tegen een journalist in het Witte Huis.
In deze eerste fase moet onderhandeld worden over de tweede fase, waarin het Israëlische leger zich volledig terugtrekt uit de Gazastrook en Hamas alle overgebleven gijzelaars vrijlaat. Als dat goed gaat, volgt een derde fase. Daarin moet de wederopbouw van het grotendeels verwoeste Gaza van start gaan.
Volgens Trump ligt Gaza op een 'fenomenale locatie' aan zee, met 'het beste weer'. "Er kunnen fantastische dingen mee worden gedaan", zei de president en vastgoedmagnaat, ogenschijnlijk uit de losse pols. Toen hem vervolgens werd gevraagd of hij ook gaat helpen bij de wederopbouw van Gaza, antwoordde hij: "Misschien wel."
"Trump denkt in termen van winnen en verliezen", zegt Peter Malcontent, historicus en specialist in het Israëlisch-Palestijns conflict aan de Universiteit Utrecht. "Hij heeft al mooie sier gemaakt met de wapenstilstand die er nu ligt, maar dat moet wel een mooi pronkstuk voor hem blijven. Dus ik denk dat hij wil dat er ook een tweede en derde fase komt."
Schokeffect
Dat Trump nu alle eer opeist, is volgens Malcontent niet helemaal terecht. Zo lag het akkoord dat nu is gesloten al sinds afgelopen voorjaar klaar. Ook was duidelijk sprake van oorlogsmoeheid bij beide strijdende partijen, en stond de regering-Netanyahu onder grote druk van familieleden en vrienden van de Israëlische gijzelaars.
"Toch moet ik moet bekennen dat zijn rol de afgelopen weken doorslaggevend is geweest", zegt Malcontent. "Trump heeft als nieuwe president, samen met zijn Midden-Oostengezant Steve Witkoff, voor een schokeffect gezorgd. Hij heeft niet alleen Hamas onder druk gezet, maar ook de Israëlische regering. Al zegt dat niets over de lange termijn. Hoe het nu verder gaat, moeten we afwachten."