Vrouw (57) die varkensnier kreeg overleden: 'Niet levensreddend, maar belangrijk voor onderzoek'
47 dagen lang leefde de 57-jarige Lisa Pisano uit de Verenigde Staten met een varkensnier. Afgelopen weekend overleed ze. Het medisch gemanipuleerde varkensorgaan was voor haar niet levensreddend, maar haar bijdrage aan het onderzoek naar deze vorm van orgaantransplantatie is erg belangrijk.
"We weten nu meer over afstoting, het infectierisico en hoe varkensorganen functioneren", zegt hoogleraar transplantatiechirurgie Ian Alwayn van het LUMC. Hij zit in de landelijke werkgroep xenotransplantatie: het transplanteren van organen tussen verschillende soorten. In dit geval dus van een varken naar een mens.
Tot nu toe hebben vier patiënten in de Verenigde Staten, onder wie Pisano, een medisch gemanipuleerd varkensorgaan getransplanteerd gekregen. "Het gaat om patiënten die aan het einde van hun leven stonden met een behoorlijke ziektelast", zegt Alwayn. Ze kwamen allemaal niet in aanmerking voor reguliere orgaantransplantatie. "Zonder de xenotransplantatie waren ze sowieso op korte termijn overleden."
De vier patiënten stierven ieder om verschillende redenen, na weken tot maanden met de varkensorganen. Pisano, de meest recente dus, overleed aan andere klachten, niet vanwege haar transplantatie.
Lange wachtlijsten
Op dit moment staan 3941 mensen op de wachtlijst om een orgaan te krijgen. Veruit de meeste patiënten, 3373 mensen om precies te zijn, wachten op een nier. Er zijn simpelweg te weinig donororganen in Nederland, meldt de Nederlandse Transplantatie Stichting.
De werkgroep xenotransplantatie waar hoogleraar Alwayn aan deelneemt, houdt de ontwikkelingen in het buitenland nauw in de gaten. In Nederland geldt een verbod op klinische xenotransplantatie. "We kunnen geen patiënten opereren, maar wel onderzoek doen", zegt de hoogleraar.
Nederland kijkt hoe het een bijdrage kan leveren aan onderzoeken in het buitenland, bijvoorbeeld in Duitsland en in de Verenigde Staten. "Ik zie ons niet zelf pre-klinische transplantaties uitvoeren, maar we kunnen wel aanhaken bij bestaande onderzoeksgroepen om onze expertise te verlenen en de wetenschap verder te helpen."
Mochten in het buitenland klinische trials starten waar patiënten voor worden gezocht, en als de Nederlandse overheid openstaat voor een wetswijziging, dan zou Nederland volgens Alwayn ook willen participeren.
Stap in goede richting
De hoogleraar kijkt met belangstelling naar de berichten uit de Verenigde Staten. "Het is een stap in de goede richting", zegt hij, "maar ik zou het nog niet direct een succes noemen."
Dankzij de patiënten in de VS heeft de werkgroep wel veel kunnen leren over de transplantaties van varkens naar mensen. Dat is belangrijk, omdat de risico's hoger zijn bij xenotransplantaties dan bij reguliere transplantaties. "De risico's zijn verhoogd als het gaat om afstoting en infecties. Ook weten we niet hoe goed de organen gaan functioneren", zegt de hoogleraar.
Alleen varkens
Het onderzoek naar xenotransplantaties is gericht op varkensorganen. In het verleden, in de jaren 60, is ook geëxperimenteerd met organen van chimpansees en andere aapachtigen, maar 'daar kleven meer ethische en maatschappelijke bezwaren aan'. Bovendien is het veel minder efficiënt om de organen van aapachtigen te gebruiken, omdat zij een langere draagtijd hebben en minder nakomelingen krijgen.
De organen van varkens passen met genetische modificaties bovendien prima in het menselijk lichaam. Tot nu toe is dat alleen geprobeerd met harten en nieren in de VS en een lever in China, maar in theorie zou het met alle organen kunnen die je normaal gesproken transplanteert.
Dat onderzoek gaat dus gewoon door en wordt nauwlettend in de gaten gehouden door Nederlandse onderzoekers. "De langstdurende transplantatie van een varken in een mens heeft niet langer dan twee maanden geduurd", vervolgt Alwayn. Er zijn ook pre-klinische studies gedaan onder aapachtigen. "Daar zijn de transplantaties vaak een jaar of langer goed gebleven. Maar hoe dat zich vertaalt naar de mens blijft afwachten."
