Alcohol is kankerverwekkend, en dat zou volgens experts op etiketten moeten staan
Op wijn, bier en andere alcoholhoudende dranken zou een gezondheidswaarschuwing moeten staan dat de dranken het risico op kanker verhogen, vindt een belangrijke gezondheidsadviseur uit Amerika. Deskundigen leggen uit waarom het ook in Nederland een goed idee zou zijn.
"Alcohol vergroot de kans op kanker." "Alcohol vergroot de kans op mentale problemen." "Alcohol is kankerverwekkend." Wie weet staan die waarschuwingen in de toekomst op verpakkingen van alcoholhoudende dranken zoals wijn, bier of whisky. En mogelijk blijft het niet bij die boodschap, maar komt er een afbeelding van bijvoorbeeld keelkanker bij te staan.
Zeven kankersoorten
Zo'n plaatje komt niet uit de lucht vallen. Het drinken van alcohol verhoogt het risico op keelkanker en nog zes andere kankersoorten, namelijk kanker in de lever, strottenhoofdkanker, slokdarmkanker, dikke darmkanker, kanker in de mond- en keelholte en borstkanker.
Een voorbeeld van die laatste soort: volgens het RIVM krijgt één op de zeven vrouwen (14 procent) in Nederland in haar leven borstkanker. Wie drinkt, vergroot die kans. "Als je als vrouw dagelijks drie glazen alcohol drinkt, verhoogt dat risico met nog eens 20 procent", zegt Bart Takkenberg. Hij werkt als maag-, darm- en leverarts bij het Amsterdam UMC.
"We worden als maatschappij gefopt", gaat hij door. "Er is in het verleden gezegd dat een glas alcohol per dag gezond is, maar dat is absoluut niet waar. Geen enkele goede studie laat zien dat alcohol drinken gezond is."
Sterker nog: alcohol drinken, en dan vooral dagelijks, is heel erg ongezond. Volgens Takkenberg weten veel mensen dat niet. Dat herkennen experts van het Voedingscentrum en het Trimbos-instituut. "Minder dan de helft van de Nederlanders weet over de relatie tussen alcohol en kanker", zegt Ninette van Hasselt, expert alcohol en drugspreventie bij het Trimbos. Vaak wordt onterecht gedacht dat alcohol onderdeel kan zijn van een gezonde levensstijl.
Waarschuwingslabel
Die misvatting bestaat niet alleen in Nederland. Volgens 'Surgeon General' Vivek Murthy, de hoogste gezondheidsadviseur in de VS, weten veel Amerikanen niet dat alcohol drinken het risico op de zeven kankersoorten vergroot. Daarom deed hij eind vorige week een oproep: op alcohol zou een waarschuwingslabel moeten staan dat vermeldt dat het drinken kankerverwekkend is.
Mensen weten weinig over de ingrediënten en voedingswaarden van alcohol, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut. Maar ze 'hebben wel behoefte aan die informatie', zegt Van Hasselt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld melk en frisdrank, is het vermelden van die informatie in Europa niet verplicht voor alcohol. Van Hasselt: "Alleen het alcoholgehalte en allergie-informatie vermelden is verplicht."
Stoppen met roken
De waarschuwingsboodschap doet denken aan tabaksverpakkingen. Europa bepaalde dat vanaf 2016 alle sigarettenpakjes voor 65 procent bedekt moeten zijn met waarschuwingen zoals 'roken veroorzaakt tongkanker'. De boodschap wordt vergezeld door een plaatje, bijvoorbeeld van die kankersoort. Om ervoor te zorgen dat de afbeeldingen effectief zijn, worden ze na verloop van tijd veranderd.
"De waarschuwingen op de tabaksverpakkingen hebben een sterk psychologisch effect", zegt Marc Willemsen. Hij werkt als expert tabaksontmoediging bij het Trimbos. "Door de waarschuwingen wordt het product minder aantrekkelijk. Dat draagt eraan bij dat de houding ten opzichte van bijvoorbeeld sigaretten verandert, en mensen meer motivatie krijgen om te stoppen met roken."
Behoefte aan informatie
Verslaafd zijn aan roken is niet hetzelfde als aan het einde van de werkdag een paar glazen alcohol drinken. Toch stemt het resultaat van de tabaksverpakkingen arts Takkenberg positief. "Het feit dat de waarschuwingen werken bij het roken, maakt het aannemelijk dat het ook werkt bij het drinken van alcohol", zegt hij.
Dat ziet het Trimbos ook: het instituut stelt dat gezondheidsinformatie op alcoholetiketten de kennis over schade vergroot. Daarnaast kan het alcoholverbruik verminderen. "Toch is het in de Europese Unie niet verplicht die informatie te delen. Het gebeurt dan ook weinig, terwijl drie op de vijf Nederlanders voorstander is van gezondheidswaarschuwingen op de etiketten."
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) liet onderzoek doen naar gezondheidswaarschuwingen op alcoholflessen. Bijna 20.000 mensen uit veertien Europese landen deden eraan mee. Uit de resultaten blijkt dat de waarschuwingen effect hebben: ze vergroten de kennis van mensen. Ook vonden de deelnemers dat de gezondheidsinformatie afschrikt en het ze waarschijnlijk aanmoedigt om het te bespreken met familie en vrienden. Een waarschuwing met afbeelding erbij had het meeste effect.
Bewustwording
Zowel Takkenberg, het Voedingscentrum als het Trimbos-instituut verwachten dat waarschuwingslabels kunnen bijdragen aan bewustwording, maar zien het niet als de heilige graal. Takkenberg: "Het is een van de stapjes. Om te zorgen dat mensen die echt veel drinken gaan minderen, zal de overheid ook naar de prijs van alcohol moeten kijken."
De Europese Unie werkt aan een voorstel over het verplichten van alcoholetikettering. Het is nog niet duidelijk óf en wanneer dat voorstel wordt ingevoerd.
In januari en andere maanden proberen mensen een maand geen alcohol te drinken. Hoe gezond zijn alcoholvrije drankjes?