'Erasmusschutter' Fouad L. ondanks stoornissen veroordeeld tot levenslang, hoe zit dat?
'Erasmusschutter' Fouad L. (33) is tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Opvallend, want het Openbaar Ministerie (OM) had 30 jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist. Er zijn immers stoornissen bij L. vastgesteld, waardoor hij verminder toerekeningsvatbaar is verklaard. Waarom dan toch levenslang, en is er wel een alternatief?
Als we puur kijken naar het aantal jaren in detentie, is een levenslange gevangenisstraf op papier zwaarder. Maar ook bij een tijdelijke, dan wel hoge gevangenisstraf met tbs, is het mogelijk dat een gedetineerde nooit meer vrijkomt. "Als iemand gevaarlijk blijft en een risico voor de samenleving blijft vormen, dan kan die tbs-maatregel in principe ook levenslang duren", zegt Pauline Jacobs, universitair hoofddocent strafrecht aan Tilburg University.
Want ook bij een tbs-maatregel wordt regelmatig opnieuw beoordeeld of iemand klaar is om terug te keren in de maatschappij. "Als er nog steeds reden is om iemand vast te houden, komt die persoon ook niet vrij."
Tbs na lange tijd
De rechtbank heeft bij Fouad L. dus voor een levenslange gevangenisstraf gekozen, terwijl bij de eis ook een tbs-maatregel werd genoemd. De reden is wat de persofficier betreft simpel: de ernst van de feiten. "Meneer heeft drie moorden heel planmatig uitgevoerd", zei hij. "Daar past maar één straf bij: levenslang."
Ja, er zijn bij L. stoornissen aangetoond en ja, die stoornissen speelden een rol toen hij zijn buurvrouw Marlous (39), buurmeisje Romy (14) en huisarts en docent Jurgen Damen (44) vermoordde, maar wat de rechtbank betreft hebben de stoornissen 'per saldo geen rol' gespeeld. Het weegt voor de rechtbank zwaarder dat L. de moorden langdurig en uitvoerig heeft voorbereid, en op de dag zelf kalmpjes en planmatig heeft uitgevoerd.
Vriendinnetje probeerde Romy na schot Fouad L. nog wakker te maken: 'Ze reageerde niet meer'
Ook is het maar de vraag of een tbs-maatregel na zoveel jaar nut zou hebben. Advocaat Jan-Jesse Lieftink, expert op het gebied van de tbs-maatregel, denkt van niet. De behandeling zou bij een gevangenisstraf van 30 jaar pas na 28 jaar kunnen beginnen. "Je weet niet of er dan nog iets is om te behandelen", stelt de advocaat. "Als je tbs oplegt, wil je dat iemand zo snel mogelijk behandeld wordt. Iemand die kanker heeft stuur je ook niet eerst met een paracetemolletje naar huis, met de boodschap: kom over 20 jaar maar terug."
Bij dergelijke moordzaken, waarbij een verdachte verminderd toerekeningsvatbaar is verklaard, zou het volgens Lieftink dan ook passender zijn om bijvoorbeeld 15 jaar cel en tbs op te leggen. De 15 jaar cel zou dan als vergelding dienen voor de gepleegde daden en de tbs-behandeling zou dan horen bij het verminderd toerekeningsvatbare deel.
Levenslang is levenslang
Hoewel een levenslange gevangenisstraf in Nederland écht levenslang is, kan een gedetineerde eventueel gratie verleend krijgen. Zo'n verzoek kan na een aantal jaren door de persoon zelf worden ingediend, maar gebeurt hoe dan ook automatisch na 28 jaar. Er wordt dan gekeken of het verantwoord is om iemand weer in vrijheid te stellen. "Dat antwoord kan natuurlijk nee zijn en dan blijft iemand vastzitten", zegt Jacobs.
Hoe dat zit met een levenslange gevangenisstraf in Nederland, leggen we uit in onderstaande video. Tekst gaat na de video verder.
Bovendien is het een heel uitvoerig proces. Zo kijken er dan opnieuw (gedrags)deskundigen naar de psychische toestand van een gedetineerde, worden de slachtoffers en/of nabestaanden gehoord, buigt de rechtbank zich nog eens over de zaak en wordt de officier van justitie gevraagd naar het gratieverzoek. Het is vervolgens aan de minister van Rechtsbescherming om de straf wel of niet kwijt te schelden.
De rechter was daar vandaag tegenover Fouad L. heel duidelijk over: "Gratie komt heel weinig voor." De persofficier voegde daar later aan toe dat, zoals de rechtbank het nu ziet, de verwachting is dat hij niet meer vrijkomt.