Dit apparaatje moet appgroep-blunder VS in Nederland voorkomen
In Nederland mogen ministers, staatssecretarissen en topambtenaren alleen via goedgekeurde apparatuur communiceren over de meest gevoelige en staatsgeheime zaken. Zo moeten ongelukken worden voorkomen, zoals de blunder in de Verenigde Staten waarbij een journalist werd toegevoegd aan een groepsapp over het bombarderen van Houthi-rebellen in Jemen. Maar ook hier houdt lang niet iedereen zich aan de afspraken.
Journalist Jeffrey Goldberg kreeg op 11 maart een uitnodiging op Signal voor de groepschat genaamd 'Houthi PC small group'. Dagenlang bleef zijn aanwezigheid onopgemerkt. Een buitensporige blunder, noemt oud-commandant der strijdkrachten Mart de Kruif het toevoegen van Goldberg aan een appgroep met minister van Defensie Pete Hegseth, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, vicepresident JD Vance en de nationaal veiligheidsadviseur van president Trump, Mike Waltz.
Zwaarbeveiligde telefoons hadden ongelukken zoals deze kunnen voorkomen. Maar hoe zit dit in Nederland? In de hoogste bestuurlijke kringen in Den Haag maken ambtenaren gebruik van de Sectra Tiger, een toestel van Zweedse makelij, dat werd ontwikkeld in samenspraak met inlichtingendienst AIVD.
Geen kwetsbaarheden
"Dat is een telefoon die speciaal gemaakt is voor beveiligde communicatie", zegt Peter Koop, deskundige op het gebied van communicatiebeveiliging. "De Sectra Tiger is goedgekeurd voor NAVO-lidstaten en EU-landen. Het toestel is zodanig getest dat ze er zeker van zijn dat die geen kwetsbaarheden bevat. Dit is wat er maximaal haalbaar is op het gebied van veiligheid."
Het probleem met de Sectra Tiger is alleen dat die niet zo gebruiksvriendelijk is als de meeste consumententoestellen. Van sommige ministers is zelfs bekend dat ze de telefoons links laten liggen.
In deze video vertellen de ministers David van Weel van Justitie en Veiligheid en Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat over de kwestie en over hun gebruik van beveiligde communicatiemiddelen:
Madlener is daarin niet de enige. Ook justitieminister David van Weel gebruikt zijn Tiger-telefoon niet veel. "Het heeft de voorkeur om in persoon bij elkaar te komen voor het bespreken van vertrouwelijke informatie", zegt hij.
"Vertrouwelijke communicatie gaat niet over appgroepen", zegt Van Weel. "Bovendien: als je appgroepen hebt, moet je zeker weten dat de goede mensen erin zitten."
Normaal toestel onbetrouwbaar
Juist in noodsituaties kunnen kwetsbaarheden ontstaan, zegt Bert Hubert, oud-toezichthouder cybersecurity bij de geheime diensten. Dan dreigt er risico op ongelukken, bijvoorbeeld met WhatsApp of Signal. "Mensen gebruiken wat ze voorhanden hebben als er sprake is van chaos of crisis. Ook al zou dat eigenlijk niet mogen gebeuren. Want bij een normaal telefoongesprek zouden bijvoorbeeld KPN en Vodafone kunnen meeluisteren. Daarnaast is het zo dat een normaal toestel volstaat met andere apps. Die hele telefoon wordt daardoor een onbetrouwbaar apparaat."
Daarbij is het nog maar de vraag hoe betrouwbaar Signal is, de berichtenapp waar het schandaal in Amerika om draait. Oud-commandant De Kruif: "Het is anders dan WhatsApp, maar je kunt ervan uitgaan dat ook Signal wordt gemonitord. Dat is gevaarlijk voor je eigen mensen en voor je missie. Je wil niet dat mensen risico lopen. Dit is buitengewoon bizar."
Amerikaanse media noemen het lek een groot schandaal. Zo spreekt CNN van een 'dramatische blunder en The New York Times van een 'buitengewone inbraak' op de Amerikaanse nationale inlichtingendienst.
Democratische politici reageren boos en bezorgd. Volgens de Democratische senator Chris Coons hebben de kabinetsleden hier een misdrijf begaan – zelfs als het per ongeluk is gebeurd. Voormalig minister van Defensie onder President Obama, Leon Panetta, vindt dat verantwoordelijken moeten worden ontslagen. Ook de Republikeinse senator John Cornyn spreekt van een 'enorme blunder'.
Verbluffende inbreuk
De leider van de Democraten in de Senaat, Chuck Schumer, spreekt over 'een van de meest verbluffende inbreuken van de militaire inlichtingen' in een lange, lange tijd. Hij wil dat er een grootschalig onderzoek komt.
"Zulke gevoelige informatie delen in een appgroep kan natuurlijk makkelijk misgaan", zegt Amerika-verslaggever Sophie van der Meer, "en dat is hier dus ook gebeurd."
"Dat een journalist zomaar wordt toegevoegd aan een groepschat met de machtigste mensen van het land en dus dagen lang kan meelezen met deze hoogst vertrouwelijke plannen, dat is wel bizar."