Eén jaar na aanslag Christchurch: 'Ik kan het nog altijd niet geloven'

Er had in Christchurch vandaag een grote herdenkingsceremonie plaats moeten vinden. Minister-president Jacinda Ardern zou er spreken en er werden veel bezoekers uit binnen- en buitenland verwacht. Maar vanwege het risico op een coronavirusuitbraak werd de herdenking gisteren op het laatste moment alsnog afgeblazen.

'Jullie zijn niet vergeten'

Lianne Dalziel, de burgemeester van Christchurch, zei daarom dat iedereen de gebeurtenissen van vorig jaar 'op eigen wijze moet herdenken'. Veel inwoners van de stad doen dat door naar de getroffen moskee Masjid Al Noor te komen.

Vrouwen gehuld in hoofddoek, met een bosje bloemen in de hand. "Ik wil de gemeenschap en nabestaanden laten weten dat ze niet vergeten zijn", vertelt een voorbijganger.

'Ik dacht dat er ballonnen knapten'

Een van de aanwezigen is Abdul Nazer (32). Hij was vorig jaar samen met zijn vrouw Ansi Alibava (25) aanwezig in de moskee, toen de Australische schutter er het vuur opende. Ansi overleefde de aanslag niet.

"Eerst dacht ik dat er ballonnen knapten, maar al gauw realiseerde ik me dat het geweerschoten waren", vertelt hij. Het is voor het eerst sinds de aanslag dat Abdul terug is op deze plek. Hoewel hij sinds zes maanden weer in Christchurch woont, mijdt hij de straat en de buurt waar de moskee gevestigd is. "Het achtervolgt mij hier."

Hij heeft een afschuwelijk jaar gehad, valt slecht in slaap en heeft voortdurend nachtmerries. Hij herinnert zich de traumatische beelden als de dag van gisteren, vertelt hij.

15 maart 2019

Abdul en Ansi kwamen niet vaak in de moskee, maar op 15 maart 2019 was hij vrij van werk en besloten ze samen naar het vrijdaggebed te gaan. Hij vertelt geëmotioneerd hoe die middag veranderde in een nachtmerrie.

Abdul weet nog dat de schutter naar binnen kwam en om zich heen schoot. Dat veel mannen in de gebedsruimte ineens onder het bloed zaten. Abdul was niet geraakt en kwam in een hoek van de ruimte terecht, waar zijn lichaam werd bedekt.

Hij bleef minutenlang onbeweeglijk liggen en rende toen weg, klom over het hek van de moskee en vluchtte de tuin van het naburige huis in. Met een telefoon van de buurman belde hij de politie, die al na een paar minuten ter plaatse was.

Op straat neergeschoten

Maar de nachtmerrie kwam daarmee niet ten einde. Abdul was nog niet met Ansi herenigd. Zij bevond zich op het moment van de aanslag in een andere gebedsruimte en ze hadden geen contact met elkaar gehad. Ansi schijnt de moskee samen met een groep vrouwen te zijn ontvlucht, maar wilde daarna terug om Abdul te vinden. De schutter heeft haar toen op straat neergeschoten.

Abdul vertelt hoe hij zijn vrouw op straat zag liggen. "Daar, waar nu die auto's geparkeerd staan", vertelt hij. Haar gezicht zat onder het bloed. De politie verzocht hem niet bij haar te blijven, maar weg te rennen, omdat de situatie op dat moment nog altijd niet onder controle was. Het werd de laatste keer dat Abdul zijn vrouw levend zag.

'Waarom doet iemand zoiets?'

Voor de moskee staat vandaag een groep vrouwen te zingen voor de slachtoffers van de aanslag. Abdul luistert naar hen. "Ik kan het nog altijd niet geloven", mompelt hij. "Waarom doet iemand zoiets? Ze was nog maar vijfentwintig."

De vrouwen komen naar Abdul toe. Als hij vertelt dat hij zijn vrouw vorig jaar verloren heeft, vragen ze of ze voor hem mogen zingen. "Het vergt veel moed om weer naar deze plek terug te keren", zegt een van de vrouwen tegen Abdul.

'Ik vind het afschuwelijk voor ze'

Ook veel inwoners van Christchurch die zelf niet tot de moslimgemeenschap behoren, zijn naar de moskee gekomen. Zo ook de 47-jarige Nieuw-Zeelandse Pip Pearse. Samen met haar twee jonge kinderen herdenkt ze de afschuwelijke gebeurtenissen van vorig jaar.

"Ik vind het belangrijk dat de kinderen hier iets van meekrijgen", vertelt ze. Pearse hoopt vooral dat de aanslag de ogen van Nieuw-Zeelanders geopend heeft. "Wij hebben nooit erg verwelkomend tegenover andere culturen gestaan, ik hoop dat deze gebeurtenis dat kan veranderen."

Pearse kan er maar niet over uit dat de schutter juist Christchurch, een slapend stadje met 380.000 inwoners op het uitgestrekte Zuidereiland, heeft uitgekozen. Negen jaar geleden werd Christchurch zwaar getroffen door een aardbeving.

"De meeste getroffen families waren vluchtelingen uit andere landen, zij waanden zich hier veilig. Ik vind het afschuwelijk dat ze dit hebben moeten doorstaan."

'Ik was bang voor de mensen uit de moskee'

De twee vriendinnen Beverly Mason en Rae Davie zijn ook bij de moskee komen kijken. "Ik schaam me ervoor om het te zeggen", geeft Beverly toe, "Maar ik was voorheen altijd bang voor de mensen uit de moskee. Als ik langs deze plek reed dacht ik aan terroristen."

"Als ik een vrouw in de bus zag met een hoofddoek, associeerde ik dat met een aanslag", vervolgt ze. "Maar ik zat er zo ongelooflijk naast en daar schaam ik mij diep voor."

Door de gebeurtenissen van een jaar geleden zijn de ogen van de twee geopend, zo vertellen ze. "Het is onvoorstelbaar om te zien hoe vergevingsgezind de moslimgemeenschap is. Ze zijn zo ongelooflijk zwaar getroffen door deze afschuwelijke aanslag en het zijn zulke liefdevolle mensen."

Steun en solidariteit

Vanuit Nieuw-Zeeland is er in het afgelopen jaar veel steun met de moslimgemeenschap geweest. Direct na de gebeurtenissen zei premier Jacinda Ardern dat de gemeenschap ertoe doet en niet vergeten zal worden. De naam van de aanslagpleger beloofde de premier nooit uit te zullen spreken.

"Ik smeek u: noem de namen van degenen die omkwamen, en niet die van degene die hen ombracht. Wij hier in Nieuw-Zeeland geven hem niets, zelfs zijn naam niet", vertelde ze vorig jaar in een toespraak.

Imams: 'Ga vreedzaam met elkaar om'

De imams van de twee getroffen moskeeën lieten dit weekend weten dat ze 'een boodschap van vrede en liefde' willen verspreiden. "Duizenden mensen vroegen ons hoe ze kunnen helpen."

De imams hebben een duidelijk antwoord op die vraag. Ze roepen mensen op om 'vreedzaam met elkaar om te gaan, met elkaar in contact te komen en eten te geven aan eenieder die honger heeft'. Alleen zo kan men 'een wezenlijk verschil maken in gemeenschappen overal ter wereld'. 

'Ik leef nu voor haar'

Het is mede dankzij de steun en solidariteit van Nieuw-Zeelanders dat Abdul zich door het afgelopen jaar heeft weten te slepen. Zijn vrouw Ansi is begraven in India, hij is terug in Christchurch. Het was háár grote droom om in Nieuw-Zeeland te wonen en dat is dus wat Abdul doet. "Ik leef nu voor haar."