Geen werk? Dan geen visum. Dus moeten zij weg uit Nieuw-Zeeland

"Nieuw-Zeeland is coronavrij", zei premier Jacinda Ardern eerder deze week. Ze had samen met haar dochtertje een dansje in de woonkamer gedaan om het te vieren. De empathische premier heeft het voor elkaar gekregen: door Nieuw-Zeelanders 'de grootste vrijheidsbeperking in de moderne geschiedenis van het land' op te leggen wist ze het coronavirus te elimineren. De besmettingscurve werd er niet afgevlakt, maar verpletterd.

Critici wezen er vanaf het begin echter al op dat de aanpak van de premier een prijs zou hebben. De economie zou door de lockdown flinke klappen krijgen, waardoor vele banen verloren zouden gaan. De gesloten grenzen, die waarschijnlijk dicht moeten blijven totdat er een vaccin voor Covid-19 gevonden is, zorgen dat buitenlandse toeristen wegblijven.

Nieuw-Zeeland en toerisme

Toerisme is Nieuw-Zeelands grootste exportproduct. Een op de acht Nieuw-Zeelanders is (indirect) werkzaam in het toerisme. Bijna tien procent van het bruto binnenlands product (bbp) bestaat uit toerisme-inkomsten. Sinds de strenge coronamaatregelen zijn er al vele duizenden banen verloren gegaan. Vooral in het toerisme.

Zonder toeristen

Dat merkt ook Sandy van de Craats (48). Samen met haar man Edwin (49) en twee kinderen (12 en 10) verliet ze Nederland voor een avontuur aan de andere kant van de wereld. Sinds januari woont het gezin in Queenstown, op het Zuidereiland. Het kleine stadje staat bekend als een paradijs voor waaghalzen en draait bijna volledig op internationale toeristen.

Door de coronacrisis bleef het er plotseling stil. Sandy verloor met het ingaan van de strenge lockdown direct haar baan. Ze werkte op een camping – maar deed dat voornamelijk voor haar plezier. Haar man Edwin, die in Nederland een eigen tegelzetbedrijf heeft gehad, was sinds hun komst in Nieuw-Zeeland aan de slag als tegelzetter. Naar dat beroep is in Nieuw-Zeeland veel vraag en zo kon hij een werkvisum krijgen. Sandy kon mee op een partnervisum, de twee kinderen kregen een studentenvisum en mochten er naar school.

'Geen nieuwe badkamers'

"Omdat Edwin niet in het toerisme werkt maakten we ons niet zoveel zorgen", vertelt Sandy. Totdat Edwin vorige week van zijn baas een telefoontje kreeg. Hij was overtallig geworden. "Dat kwam als een verrassing", vertelt Sandy. "Maar het loopt hier helemaal leeg. Nieuwe hotels worden niet afgebouwd, dus tegelzetters kunnen thuisblijven. Nieuw-Zeelanders laten in deze tijd ook geen nieuwe badkamer aanleggen."

Met het ontslag van Edwin is zijn werkvisum in principe niet meer geldig. "Maar we hebben nog niets van immigratie gehoord en ik denk niet dat ze heel streng zullen zijn", verwacht Sandy. "Als dat wel zo is dan zitten de kinderen vanaf volgende week in principe illegaal op school."

Nieuw-Zeelanders voorrang

Sandy probeerde in de afgelopen maand op van alles en nog wat te solliciteren. "In Nederland was ik interimmanager bij de Rabobank, hier zou ik ook voor een belabberd salaris fish & chips willen verkopen." Maar zelfs dat lukte niet. De werkloosheid is enorm opgelopen en bij sollicitaties hebben Nieuw-Zeelanders voorrang op buitenlanders met een werkvisum. "Had ik weer op iets gesolliciteerd, waren er nog 534 andere sollicitanten."

Ruim 1200 Nederlanders met een werkvisum in Nieuw-Zeeland

In Nieuw-Zeeland werken op dit moment 200.335 buitenlanders met een werkvisum.

"Ruim 1200 Nederlanders in Nieuw-Zeeland hebben een werkvisum", vertelt Nicola Hogg, operationeel manager bij de Nieuw-Zeelandse immigratiedienst (INZ) aan RTL Nieuws. "Mensen met een werkvisum die door de coronacrisis hun baan kwijt zijn geraakt, raden wij aan contact op te nemen met hun ambassade."

De Nederlandse ambassade in Wellington adviseert 'Nederlanders met een werkvisum die hun baan kwijt zijn geraakt en niet voldoende financiële middelen hebben om een commerciële vlucht naar Nederland te boeken'. 

Wie toch in Nieuw-Zeeland wil proberen een nieuwe baan te vinden, doet er verstandig aan goed advies in te winnen, vertelt Hogg. "De arbeidsmarkt en baankansen zijn drastisch veranderd nu een groot aantal Nieuw-Zeelanders werkloos is geworden."

Dat probleem herkent Lieneke Smits (27). Ze heeft een vakantiewerkvisum in Nieuw-Zeeland dat nog enkele maanden geldig is. Ze werkte in de huishouding van een chique vijfsterrenhotel in Hawke's Bay, op het Noordereiland, toen de coronacrisis toesloeg. "Het hele hotel werd op slot gegooid tijdens de lockdown en mijn werk was ik meteen kwijt", vertelt Lieneke. "Nu ben ik op zoek naar iets anders, maar het is zoeken naar een speld in een hooiberg."

Verliefd op Nieuw-Zeelander

Dat was allemaal niet zo erg geweest, en Lieneke had gewoon huiswaarts kunnen keren, als ze begin dit jaar niet verliefd was geworden op een Nieuw-Zeelander. "Daarom zou ik dolgraag een werkvisum krijgen, zodat ik hier samen met hem kan blijven", vertelt Lieneke. "De lockdown hebben we met zijn tweeën doorgebracht en het was de ultieme relatietest. We zaten 24 uur per dag op elkaars lip en hebben het overleefd."

De Nieuw-Zeelandse verkering is veehandelaar, heeft zijn eigen boerderij en tweehonderd schapen. "Die heeft hier z'n hele hebben en houwen. Ik kan niet van hem vragen om naar Nederland te komen. Daarnaast is het hier voor mij ook perfect." Behalve dan dat ze zonder geldig visum niet in het land mag blijven. 

'Ik houd hoop'

Voor Lieneke is er misschien nog één mogelijkheid: ze zou een partnervisa met haar Nieuw-Zeelandse verkering aan kunnen vragen. "Maar ik wil het zelf kunnen doen, zonder afhankelijk te worden van iemand", vertelt ze. "Daarnaast is het maar de vraag of ik daar kans op maak. Er zijn strenge voorwaarden. Zo moet je minimaal zes maanden samen wonen en een gezamenlijke bankrekening hebben en zo ver zijn we nog niet. Maar ik blijf hoop houden."

Repatriëring naar Nederland

De Nederlandse ambassade in Wellington heeft in de afgelopen maanden zeven repatriëringsvluchten georganiseerd. Daarmee zijn 1.600 Nederlanders en 100 EU-burgers vanuit Auckland en Christchurch naar Schiphol gevlogen. Volgens de Nederlandse ambassade werden vooral gestrande reizigers gerepatrieerd. "Daarnaast enkele studenten en Nederlanders met tijdelijke visa."

Het aantal commerciële vluchten van Nieuw-Zeeland naar Nederland is nog altijd zeer beperkt. Volgens Hogg van de INZ zitten er in Nieuw-Zeeland momenteel ook nog ruim 44.000 toeristen, onder wie 230 Nederlanders. Het is niet duidelijk of zij 'vast' zitten of uit eigen wil in het land zijn gebleven, maar de ambassade laat weten nauwelijks meer benaderd te worden over repatriëringsvluchten.

Voor Sandy en haar gezin is de droom voorbij. Het plan was om twee jaar in Nieuw-Zeeland te blijven wonen. "We zijn wintersporters, houden van de buitenlucht. De prachtige natuur trok ons naar Queenstown", vertelt Sandy. "Maar we gaan nu gewoon terug naar Nederland, waar we gelukkig nog een huis hebben. De vliegtickets zijn al geboekt."

Even extra genieten

Het gezin heeft zich voorgenomen de komende maanden nog even extra van Nieuw-Zeeland te genieten, vooral nu er geen toeristen zijn. "We pakken het winterseizoen nog mee, hebben skipassen en gaan lekker veel skiën. Ik ben nog in een hele gelukkige positie dat ik keuzes kan maken. Ik kan nog weg. Veel anderen zitten hier vast."

Loonkostensubsidie, ook voor migranten

De Nieuw-Zeelandse overheid heeft, net als in Nederland, een loonkostensubsidie in het leven geroepen. Iedereen heeft daar recht op, ook buitenlanders met een werkvisum. Voor een periode van drie maanden betaalt de regering zo'n 1.200 euro per werknemer. Die subsidieregeling eindigt deze week, waardoor waarschijnlijk nog veel meer ontslagen zullen vallen. 

In Queenstown, waar duizenden mensen met een werkvisum hun baan kwijt zijn geraakt, heeft de immigratiedienst een tijdelijk steunpunt opgericht. "Wie een essentieel beroep heeft, bijvoorbeeld in een supermarkt, kan een versoepeling aanvragen en daardoor ook voor een andere werkgever werken", legt Hogg uit.

Voor alle andere migranten geldt: wie zijn baan kwijt is geraakt moet een nieuw werkvisum aanvragen. En dat is momenteel vrijwel onmogelijk. De enige optie: het land verlaten.