Vaccineren armere landen loopt hopeloos achter: 'Op deze manier halen we het niet'
Het gaat nog altijd niet goed met het vaccineren van mensen in armere landen. Het wereldwijde programma dat daarvoor is opgezet, Covax, kampt met forse tekorten aan vaccins, terwijl veel rijkere landen deze juist over hebben. De G7-top in Engeland dit weekend moet het keerpunt worden.
Het internationale Covax-programma is opgezet door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de Europese Commissie, Gates Foundation en Frankrijk.
De ambitie is om 20 procent van de bevolking van 92 landen met lage- en middeninkomens te vaccineren. Het gaat vooral om zorgverleners, maatschappelijk werkers en de meest kwetsbare mensen, zoals ouderen. Voor het einde van dit jaar moeten zo’n 1,7 miljard vaccins aan die landen zijn verstrekt.
De meeste leveringen zouden uit India komen, maar dat liep helemaal anders. "Door de enorme nood heeft de regering onder druk besloten om alle vaccins die hier gemaakt worden, in India te houden", zegt India-correspondent Eva Oude Elferink. "Dat had grote gevolgen voor Covax. Van de 1,1 miljard beloofde vaccins zijn er 30 miljoen geleverd aan Covax."
Groot tekort
Het vaccinprogramma is zo op flinke achterstand geraakt. Er zijn tot dusver 53 miljoen doses verdeeld over 80 landen. "Er is daarmee een tekort ontstaan van 140 miljoen doses", zegt Sabine de Jong, coördinator internationale programma's bij Unicef, dat onderdeel is van deze internationale samenwerking. De Jong: "Dit tekort kan eind deze maand oplopen tot 190 miljoen. Op deze manier halen we het niet."
Vaccinatieprogramma's in verschillende Afrikaanse landen zijn vrijwel volledig stil komen te liggen. Ter vergelijking: in Nederland is ruim een derde van de bevolking ingeënt, in Oeganda minder dan 2 procent en in Soedan zelfs minder dan 1 procent.
'Hulp aan Suriname te laat'
Maar ook in andere werelddelen, zoals Zuid-Amerika is op veel plekken een enorm tekort aan vaccins. "De verschillen zijn groot", zegt correspondent Latijns-Amerika Sandra Korstjens vanuit São Paulo. "In de grotere landen zoals Brazilië, Argentinië en Colombia wordt er wel geprikt en willen mensen heel graag, maar gaat het niet snel genoeg. In kleinere landen zoals Haïti en Nicaragua is nog vrijwel niemand gevaccineerd."
Ondertussen zijn grote uitbraken ontstaan door een coronamutatie uit Brazilië, de zogenoemde Gamma-variant. Korstjens: "Zoals bijvoorbeeld in Suriname. Dat land wordt nu geholpen door Nederland met AstraZeneca-vaccins. Daar zijn ze in Suriname blij mee, maar eigenlijk is dit net te laat omdat deze variant van het virus hier nu flink huishoudt."
Druk uitoefenen
Unicef doet samen met de WHO een beroep op de rijkere landen om hun overtollige vaccins niet te hamsteren, maar te doneren aan Covax. Unicef-coördinator De Jong: "Deel ze en sla ze niet op! Als de G7-landen 20 procent van hun overtollige vaccins doneren, is de achterstand ingelopen zonder dat het invloed heeft op het vaccinatietempo in deze rijkere landen."
In aanloop naar de G7-top in de Engelse badplaats Carbis Bay in Cornwall wordt daarom druk uitgeoefend op de zeven invloedrijke industrielanden, waaronder de VS, Duitsland en Frankrijk. Een groep van 230 wereldleiders riep hen deze week op om 66 miljard dollar (zo'n 54 miljard euro) vrij te maken voor vaccins.
Uit eigenbelang
Ook Unicef probeert de G7-landen achter de schermen te overtuigen. De Jong: "Zij moeten realiseren dat anders de coronacrisis blijft doorgaan. Het virus stopt niet bij de grens en er kunnen meer virusvarianten ontstaan die zich vervolgens weer kunnen verspreiden over de wereld. Deze rijke landen doen het doneren van vaccins dus ook uit eigenbelang."