Taliban vieren de overwinning in presidentieel paleis: 'Ons doel is bereikt'

De hoofdpunten:

• De taliban hebben de overwinning uitgeroepen vanuit het presidentiële paleis in de Afghaanse hoofdstad Kabul.
• De taliban willen 'een vreedzame machtsoverdracht' en 'met andere landen om de tafel zitten'.
• De Afghaanse president Ghani is het land uit gevlucht.
• Nederland stuurt militaire vliegtuigen om het ambassadepersoneel en de tolken te evacueren.
• De Verenigde Staten hebben 6000 militairen ingezet om te helpen bij de evacuaties.
• Op het vliegveld in Kabul lijkt de situatie chaotisch omdat duizenden mensen proberen te vluchten.

Volg alle ontwikkelingen in ons liveblog. 

De taliban hebben gisteren officieel de macht gegrepen in Afghanistan. Taliban-leider mullah Baradar was 's avonds te zien in het presidentiële paleis in Kabul, waar hij de 'onverwacht snelle overwinning' uitriep. Beelden van zijn toespraak werden door nieuwszender al-Jazeera uitgezonden.

'Onverwachte overwinning'

"We hebben een overwinning behaald die niet verwacht werd. Nu begint de echte test", vertelde Baradar. "We gaan kijken hoe we onze mensen moeten bedienen en beschermen."

De afgelopen weken namen de taliban de ene na de andere Afghaanse provinciestad in, gisteren viel ook hoofdstad Kabul in handen van de beweging. Het begon gisterochtend, even na 09.30 uur Nederlandse tijd, met het bericht dat de taliban de buitenwijken van de stad hadden bereikt.

De taliban wilden 'onschuldige burgerslachtoffers voorkomen' en er werd gisteren volgens internationale persbureaus nauwelijks gevochten om Kabul. De Afghaanse president Ashraf Ghani trad in de loop van de dag af 'om bloedvergieten te voorkomen'. De Afghaanse minister van Binnenlandse Zaken kondigde aan dat de machtsoverdracht aan de taliban 'vreedzaam zal gebeuren'.

Rol van Verenigde Staten

Het is niet voor het eerst dat de taliban aan de macht zijn in Afghanistan. De beweging werd in 1994 opgericht en was tot 2001 in Afghanistan aan de macht, toen de Amerikanen het land na 9/11 binnenvielen. Eerder dit jaar werden de Amerikaanse troepen teruggeroepen.

Correspondent Erik Mouthaan legt in dit artikel uit wat de rol van de Verenigde Staten is – en waarom president Joe Biden geen spijt heeft van de terugtrekking.

Toen gisteren duidelijk werd dat president Ghani aftrad, brak er paniek uit in Kabul. De Nederlandse Azizullah, die in de stad is, wil er graag weg. Hij verwacht 'binnen 24 uur complete chaos'.

Veiligheidssituatie luchthaven

De Verenigde Staten, die al vijfduizend militairen naar Afghanistan hadden gestuurd om te helpen bij evacuaties, kondigden aan nog duizend militairen te sturen.

De ambassade waarschuwde gisteren al dat de veiligheidssituatie in het land en rond de luchthaven verslechterde. Vannacht leek de situatie op de luchthaven te ontaarden in chaos omdat duizenden mensen probeerden te vluchten.

Ambassades ontruimen

Europese landen besloten in spoedtempo ambassades te gaan ontruimen. De Nederlandse minister van Defensie, Ank Bijleveld, kondigde aan militaire vliegtuigen naar het land te sturen om ambassademedewerkers, tolken en hun familieleden op te halen.

"Zoals het er nu uitziet gaat het lukken om iedereen op tijd in Nederland te krijgen", legde de minister uit aan RTL Nieuws:

De taliban kondigden gisteren aan dat het betrekkingen met de internationale gemeenschap willen onderhouden en de rechten van vrouwen en minderheden willen respecteren, maar het is de vraag wat daarvan terechtkomt.

"We vragen alle landen en organisaties om met ons aan tafel te zitten en de problemen die we hebben op te lossen", zei een woordvoerder van de taliban gisteren tegen al-Jazeera.

'Ultraconservatieve beweging'

Afghanistan-volger Jorrit Kamminga, verbonden aan het Instituut Clingendael, heeft zijn twijfels bij de beloftes van de beweging. "In het westen denken we vaak dat de taliban nu gematigder zijn dan eerst, maar ik merk dat de meeste Afghanen dat niet zo zien", vertelde hij gisteren aan RTL Nieuws.

"Zij zien vooral een nog steeds ultraconservatieve beweging die niet meegaat in het vooruitgangsdenken dat bij veel Afghanen in de afgelopen twintig jaar wel is ontstaan."

Het strenge regime aan het einde van de vorige eeuw betekende voor inwoners van Afghanistan bijvoorbeeld dat vrouwen in het openbaar hun gezicht moesten bedekken.

Minister Bijleveld vindt daarom dat de missie van de afgelopen twintig jaar, waar ook Nederland aan meedeed, niet voor niets is geweest. "Afghanen weten nu dat het anders kan", vertelde zij.

Vluchten via vliegveld

De taliban zullen vanuit het presidentiële paleis in Kabul 'snel' de vestiging van het Islamitische Emiraat Afghanistan afkondigen. Intussen lijken duizenden mensen via het vliegveld te proberen om te vluchten, melden meerdere buitenlandse media.

Lees meer over de laatste gebeurtenissen in ons liveblog.