Russische antioorlogprotesten worden steeds creatiever
Russen mogen van hun overheid geen kritiek hebben op de oorlog of het Russische leger. Wie dat wel doet riskeert hoge boetes, een celstraf of ontslag. Toch zijn er nog altijd mensen die hun onvrede uiten.
In Rusland zijn sinds februari meer dan vijftienduizend mensen gearresteerd omdat ze zich kritisch uitlieten over de oorlog. Dat meldt de Russische NGO OVD-Info, die bijhoudt wie wordt opgepakt en waar mensen voor worden aangeklaagd. Sommigen werden aangehouden omdat ze demonstreerden, anderen deelden alleen kritische berichten op sociale media.
Breed gedragen onvrede
"Dat vijftienduizend mensen zijn gearresteerd, is een teken van breed gedragen onvrede over de oorlog. Want de drempel om te demonstreren of kritiek te uiten, ligt heel hoog. Demonstraties zijn de afgelopen tien jaar steeds gevaarlijker geworden, dat was een geleidelijk proces," vertelt Leonid Drabkin, de coördinator van OVD-Info.
"Als mensen de straat opgaan, weten ze niet van tevoren wat voor straf ze kunnen verwachten. Veel mensen krijgen een boete van vijfhonderd euro of een celstraf van tien tot vijftien dagen. Het gemiddelde salaris in Rusland ligt rond de vierhonderd euro per maand, dus beide straffen zijn heel zwaar. 130 demonstranten hebben zelfs lange celstraffen. Zij zitten maanden of jaren vast voor ongeoorloofde protesten of het 'verspreiden van fake nieuws over het Russische leger'."
Slim protesteren
Wie zonder grote gevolgen wil protesteren tegen de oorlog, moet dus slim zijn. Daarom gaan er op Russische sociale media handleidingen rond met titels als 'Hoe zorg je dat je protestactie wordt gezien?' Daar staan tips in als 'Zet protestleuzen in je Tinder-bio' of 'Schrijf Oekraïense vlaggetjes op bankbiljetten. Je kan altijd zeggen dat je die als wisselgeld hebt gekregen'.
In het hele land duiken er zo uitingen van onvrede op, in allerlei vormen: van legopoppetjes met protestborden tot graffiti, stickers, flyers en meer. Er worden regelmatig nieuwe, anonieme vormen van protest bedacht. "Hoe verder de duimschroeven worden aangedraaid, hoe creatiever mensen worden," zegt Drabkin. Maar het is ook noodzaak. "Iedereen die de ervaring en het netwerk heeft om een demonstratie te organiseren, is opgepakt of gevlucht. Dus er is niemand die een grote demonstratie kan organiseren."
Zelfs nu mensen niet op grote schaal kunnen demonstreren, zijn er in Rusland soms grote uitingen van onvrede te zien. Vorige week riepen concertgangers antioorlogleuzen bij optredens in Sint-Petersburg en Oefa, een stad meer dan duizend kilometer ten oosten van Moskou. In Oefa hield de zanger van de bekende Russische rockband DDT een toespraak aan het publiek van achtduizend mensen, waarin hij onder andere zei: "Het moederland is niet de kont van de president, die we voortdurend moeten kussen." Hij kreeg een groot applaus en wordt nu vervolgd voor het 'in diskrediet brengen van het Russische leger'.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Deze concerten laten zien dat er brede ontevredenheid is. Maar hoeveel procent van de samenleving daadwerkelijk tegen de oorlog is, weet niemand. Daardoor wordt het steeds moeilijker om protestacties te organiseren.
Drabkin blijft positief over de toekomst. "Er is een gevecht gaande tussen de televisie en de koelkast. De media schreeuwen dat alles goed gaat, maar er komt een moment waarop mensen de oorlog in hun koelkast voelen. Dat wordt een kantelpunt."