Graan als wapen: hoe Rusland volop profiteert van de voedselcrisis
Een wereldwijde voedselcrisis als troefkaart. Voor Rusland is graan hét nieuwe wapen in de strijd met Oekraïne. De Russen blokkeren de graanexport uit het land, waardoor er hongersnood dreigt voor miljoenen mensen. Dat blijven ze doen tot het Westen de sancties opheft. "Rusland herpakt hiermee de controle", zegt correspondent Eva Hartog.
Gas en olie werden al eerder door Rusland als drukmiddel ingezet richting het Westen, nu komt daar ook voedsel bij. Volgens de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, chanteren de Russen daarmee de wereld met de dreiging van honger.
'Graanschuur' Oekraïne
Oekraïne was voor de oorlog een van de grootste exporteurs van graan ter wereld. Veel landen uit voornamelijk Afrika en Azië zijn voor hun voedselvoorziening afhankelijk van het relatief goedkope graan uit Oekraïne. Als de export van het graan uit Oekraïne volledig stil blijft liggen, dreigt er volgens de Verenigde Naties een hongersnood voor miljoenen mensen.
Rusland heeft er bewust op ingezet om een voedselnood te creëren, vertelt onze correspondent Eva Hartog. ''Graanvelden zijn gebombardeerd, een groot deel van de oogst is gestolen en Oekraïense schepen met graan kunnen geen kant op.''
Hoe dat zit? Het graan wordt normaal gesproken door Oekraïne geëxporteerd via de Zwarte Zee. Maar Rusland heeft een groot deel van de kust in handen. Alleen via de stad Odessa zou er in theorie nog graanexport mogelijk kunnen zijn, maar in dat deel ligt de zee vol met mijnen. Bedenk daarbij: terwijl er hongersnood dreigt, ligt er 25 miljoen ton graan in Oekraïne stil.
Moreel dilemma
Hartog: ''De Russen hebben nu dus de controle over de 'graanschuur' en willen daarmee het Westen voor het blok zetten. Eigenlijk zeggen ze nu: wat vinden jullie belangrijker - ons sancties opleggen en Oekraïne helpen of het voorkomen van een hongersnood voor miljoenen mensen?
Dat het voedselprobleem acuut is, bleek al dit weekend. De leider van de Afrikaanse Unie (een samenwerking van 55 Afrikaanse landen), Macky Sall, ging persoonlijk langs bij de Russische president Poetin om te vragen om graan. Dat het hongerprobleem in Afrika groot is, blijkt ook uit deze video:
Of dat Russisch of gestolen graan uit Oekraïne is, lijkt ze in Afrika niet veel uit te maken. Sall gaf bij Poetin aan dat er alles aan moeten worden gedaan om te voorkomen dat de Afrikaanse landen 'indirect slachtoffer van deze oorlog worden'.
'Verdeel en heers'
Het bezoek van Sall aan Poetin typeert volgens Hartog het dilemma van het Westen. ''Er zijn landen die dringend hulp nodig hebben, maar de enige die nu met oplossingen lijkt te kunnen komen is Rusland.''
Hartog: ''Poetin presenteert zichzelf als de oplossing van een probleem dat hij zelf heeft gecreëerd. Maar daarmee zorgt hij voor verdeeldheid en laat hij zien dat er steeds landen naar hem toe komen voor hulp. Alles om zoveel mogelijkheid verdeeldheid te creëren en zelf de regie te hebben.''
Russische minister: 'Bal ligt bij Oekraïne'
Rusland wil de graanexport weer opstarten vanuit de door Russisch bezette gebieden in Oekraïne. Dat gaf de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov vandaag aan tijdens een bezoek aan Turkije. Volgens Hartog is dit voor Oekraïne echter geen optie. ''Daarmee erkennen ze dat Rusland het gebied controleert en geven ze de controle over hun eigen export helemaal uit handen.''
Lavrov gaf ook aan dat Oekraïne zelf de graanexport kan hervatten via de haven van Odessa als ze de mijnen in dat deel van de Zwarte Zee opruimen. Oekraïne weigert dat voorlopig omdat ze bang zijn dat de Russische vloot de stad Odessa dan via de zee gaat aanvallen.