Vlam slaat in de pan bij Turks-Koerdisch conflict: dit is er aan de hand
Het bloedige conflict tussen het Turkse leger en Koerdische milities in Noord-Syrië speelt op. Juist nu Turkije, Rusland en Iran deze dagen opnieuw praten over vrede in Syrië, is het al dagen bijzonder onrustig aan de grens met Turkije. De laatste ontwikkelingen in vier vragen en antwoorden.
1. Hoe is de onrust dit keer begonnen?
Dat was bij een bomaanslag in een populaire winkelstraat in de Turkse stad Istanbul vorige week zondag. Daarbij kwamen zes mensen om het leven en raakten 81 mensen gewond.
Vlak na de aanslag verschenen beelden van een beveiligingscamera op het internet waarop te zien was hoe een vrouw, vlak voor de explosie, iets achterliet op een bankje tussen het winkelend publiek in de drukke Istiklal-straat. Het is dezelfde straat waar in maart 2016 een zelfmoordaanslag werd gepleegd, waarbij vijf doden vielen en tientallen mensen gewond raakten.
Bekijk hier beelden van de explosie in drukke winkelstraat:
2. Hoe reageerde de Turkse regering op het geweld?
In eerste instantie werden 46 verdachten opgepakt, onder wie de vrouw die op de camerabeelden te zien was. Volgens de Turkse autoriteiten zou zij nadien bekend hebben de bom te hebben achtergelaten namens de PKK. Dat is een Koerdische organisatie die door onder meer Turkije, de EU en de VS als terreurgroep wordt beschouwd.
De PKK ontkent alle betrokkenheid bij de aanslag en zegt geen aanvallen op burgers goed te keuren. De groepering streeft sinds eind jaren 70 naar een eigen onafhankelijke Koerdische staat in het Midden-Oosten, en schuwt geen geweld bij het bereiken van dat doel. Andersom worden Koerden op verschillende plekken zwaar onderdrukt. Zij zijn een volk zonder staat en zitten verspreid over Iran, Irak, Syrië en Turkije.
De echte reactie van Turkije op de bomaanslag kwam afgelopen weekend. In de nacht van zaterdag op zondag voerde het Turkse leger een reeks luchtaanvallen uit in het noorden van buurlanden Syrië en Irak. Daarbij kwamen zeker 31 mensen om het leven in onder meer de steden Aleppo, al-Hasakah en Raqqa, meldde het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten.
"Het uur van de afrekening is aangebroken", schreef het Turkse ministerie van Defensie zondagmorgen vroeg in een tweet. Bij de raketaanvallen zouden strijders van de Koerdische strijdgroep SDF (waar zowel Koerdische als Arabische rebellen deel van uitmaken) en ook Syrische soldaten zijn gedood. Turkije zegt door de luchtaanvallen op 'terreurnesten' meer terroristische aanslagen op onschuldige Turkse burgers te hebben voorkomen.
Vannacht liet de Turkse minister van Defensie weten dat in de afgelopen dagen in totaal 184 Koerdische militanten zijn 'geneutraliseerd' door de gerichte aanvallen in het noorden van Syrië en Irak. De minister noemde deze aanvallen, die volgens hem via de lucht en via land werden uitgevoerd, opnieuw een 'offensief ter bestrijding van terrorisme'.
3. Wat gebeurde er vervolgens gisteren aan de Turks-Syrische grens?
Ook op de Turkse luchtaanvallen volgde een wraakactie. De Turkse grensplaats Karkamis werd vanuit het noorden van Syrië beschoten met raketten. Een ervan raakte een school. Twee mensen kwamen om het leven, en zeker tien mensen raakten gewond, van wie twee ernstig, meldt Al Jazeera.
Syrisch-Koerdische strijders van de YPG, die volgens Turkije nauwe banden hebben met de PKK, worden verdacht van het afvuren van de raketten. Zij zouden ook betrokken zijn bij de beschietingen van zondag bij de grensplaats Kilis, honderd kilometer ten westen van Karkami, waarbij volgens persbureau Reuters zeven politiemensen en een soldaat gewond raakten. En inmiddels verdenkt Turkije de YPG ook van betrokkenheid bij de bomaanslag in Istanbul van vorige week.
4. Wat is de laatste stand van zaken?
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan dreigt met een nieuw militair grondoffensief in Syrië. Hij liet zich in het vliegtuig terug vanuit Qatar tegenover een groep journalisten ontvallen dat de Turkse reactie 'zeker niet bij alleen luchtoperaties zal blijven'.
Het is niet de eerste keer dit jaar dat Erdogan dreigt om Noord-Syrië binnen te vallen om daar Koerdische extremisten aan te vallen. Dat zou hem volgens sommige analisten goed uitkomen in aanloop naar de Turkse verkiezingen van juni 2023. Erdogans populariteit is namelijk zwaar teruggezakt vanwege zijn omstreden economische beleid, de torenhoge inflatie, en eerder zijn aanpak van het coronavirus.
Turkije viel het noorden van Syrië voor het laatst binnen in oktober 2019, nadat de VS zich terugtrok uit het gebied. Dat deed Turkije naar eigen zeggen om in het grensgebied een 'veiligheidsbuffer' te creëren die het land moet beschermen tegen aanvallen van rebellen. Erdogan wil dat de naar verluidt 3,6 miljoen Syriërs die vanwege de burgeroorlog naar Turkije gevlucht zijn, daar uiteindelijk naartoe gaan. Het offensief zorgde destijds voor veel onrust: Turkije zit net als Nederland in de NAVO, waardoor het conflict nog verder uit de hand kon lopen.
Ondertussen staat juist deze week het zogenoemde 'Astana-overleg' gepland waarbij vertegenwoordigers van Turkije samen met die van Rusland en Iran de situatie in Syrië bespreken in de hoofdstad van Kazachstan. Turkije is een bondgenoot van de rebellen in Syrië, terwijl Rusland en Iran president Bashar al-Assad nog altijd in het zadel houden. De gesprekken tussen de drie landen begonnen in 2017 en moeten uiteindelijk leiden tot vrede en stabiliteit in Syrië, is de hoop.