Al wel training, nog geen straaljagers: waarom levering F-16's aan Oekraïne kwestie van tijd lijkt
Al maanden vraagt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky Europa tevergeefs om gevechtsvliegtuigen. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben inmiddels een belofte gedaan: ze gaan Oekraïense piloten opleiden. Maar hoe dat precies zal gaan, weet nog niemand. Toch lijkt de levering van F-16's een kwestie van tijd, zeggen deskundigen.
De toezeggingen kwamen behoorlijk uit de lucht vallen. Nadat eerst de Britse premier Rishi Sunak al overstag was gegaan, sloot ook de Franse president Emmanuel Macron zich bij de belofte aan. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gaan gevechtsvliegtuigtrainingen aanbieden aan Oekraïense piloten. Klein probleem, de twee landen beschikken helemaal niet over de F-16's waar Zelensky op hoopt.
Beslissende stem VS
"Ik moet er ook een beetje om lachen", zegt defensie-expert Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk kunnen wel trainingen aanbieden, maar wat voor trainingen?"
Voorlopig zullen er geen F-16's worden geleverd, zegt Bolder. "Daar is eerst toestemming van de Verenigde Staten voor nodig." Als producent en leverancier van onderdelen heeft Amerika een beslissende stem. "Zolang president Joe Biden niet akkoord gaat, moet Oekraïne wachten. Maar wanneer een 'ja' klinkt uit de VS, is het natuurlijk handig als de piloten de F-16's al kunnen besturen. Je kan beter vooraf trainen dan op het moment zelf."
Gevechtsvliegtuigen essentieel
De F-16's zijn het ontbrekende, essentiële stukje van de puzzel, nadat Oekraïne eerder wel artillerie, luchtafweersystemen en tanks heeft ontvangen. Westerse gevechtsvliegtuigen zijn volgens Zelensky nodig om Rusland te verslaan, zowel aan als achter het front. De straaljagers kunnen niet alleen achter de frontlinie aanvallen. Ze moeten ook ondersteuning bieden aan de grondtroepen.
In F-16's trainen op Franse of Britse bodem zit er voorlopig dus niet in voor Oekraïense piloten. Maar in wat dan wel? "Misschien dat de piloten in andere toestellen alvast vaardigheden krijgen aangeleerd", zegt defensiespecialist Peter Wijninga, ook van het HCSS. "Zo hebben ze alvast de basis op zak voor als de westerse toestellen daadwerkelijk beschikbaar zijn. Al zullen ze dan alsnog moeten wennen."
Dan blijft de vraag: waarom beloven Macron en Sunak trainingen, terwijl ze geen vliegtuigen zeggen te sturen? President Mark Rutte vroeg Zelensky twee weken geleden tijdens een bezoek aan Nederland in ieder geval om geduld. Het Westen zou nog niet zover zijn om gevechtsvliegtuigen te leveren.
Relatie op het spel
"Maar ze gaan er wel komen", aldus Bolder. "De levering van tanks lag eerst ook moeilijk. En uiteindelijk is het allemaal goedgekomen. Dat zal met de F-16's ook het geval zijn." En ook Wijninga is stellig. Het beloven van een training verhoogt de druk om daadwerkelijk te leveren. "Als je dat niet zou doen, zou de relatie met Oekraïne op het spel worden gezet."
Wanneer de F-16's worden geleverd, blijft gissen. Al zou het bij een 'ja' uit Amerika nog lang kunnen duren voor ze daadwerkelijk boven Oekraïne vliegen. "Ook het onderhoudspersoneel zal eerst nog moeten worden klaargestoomd", begint Bolder aan een opsomming. "En wat te denken van de startbanen? Die moeten langer zijn met een gladdere en betere kwaliteit. En er mogen geen steentjes op liggen. Maar de trainingen voor piloten zijn in ieder geval toegezegd. Dus is het eerste personeel op het moment dat het daadwerkelijk zover is misschien al klaargestoomd."
