Toeriste omgekomen bij wassen olifant in Thailand: 'Dierenmishandeling en levensgevaarlijk'

In de eerste plaats wil Dirk-Jan Verdonk, directeur van World Animal Protection, zeggen hoe erg het is dat de 22-jarige toeriste is omgekomen. "Zij had waarschijnlijk niets kwaads in de zin. Heel verdrietig dat ze is overleden."

Maar: "Het is ook heel verdrietig dat olifanten in dit soort opvangcentra zitten, en puur worden gebruikt als entertainment."

Overleden aan verwondingen

De vrouw was aan het baden met de dieren in een centrum voor olifanten op het eiland Yao Yai. De olifant sloeg haar met een van zijn slagtanden, waarna zij overleed aan haar verwondingen. In 2017 werd een toerist in een zelfde soort opvang door een dier de lucht in geslingerd. 

In onderstaande video is te zien wat olifanten zoal wordt aangedaan:

"Olifanten horen niet gewassen te worden door mensen", benadrukt Verdonk. "De aarde op hun huid is nodig: ze beschermen zichzelf ermee tegen de zon. Bovendien is het geen onschuldige attractie: een olifant krijg veel stress van lachende en pratende toeristen om zich heen. En om een olifant 'tam' te krijgen, moet de wil van het dier gebroken worden. Dat doen mensen vaak als het dier nog jong is. Een olifant wordt vastgebonden, geslagen en krijgt dagenlang geen eten."

Veel pijn

Op die manier leert de olifant, die een trauma krijgt, dat de mens de baas is. "Het dier gedraagt zich tijdens zo'n toeristenattractie, omdat het weet: anders doet de mens mij pijn. En de mahout, begeleider, heeft kleine trucjes waardoor hij zo'n groot dier veel pijn kan doen."

Ook Karlijn Gielen, gedragsbioloog aan de Universiteit Utrecht, vraagt zich 'heel bezorgd' af: welke technieken zijn er gebruikt om een olifant zo ver te krijgen, dat hij met een mens gaan badderen? "Olifanten nemen een bad, ja, maar als ze er zélf voor kiezen, en zeker niet met mensen. In het wild zou een olifant dat nooit toestaan. Dus zo'n dier moet worden getraind. Olifanten, en ook bijvoorbeeld apen en leeuwen, worden vaak op een walgelijke, pijnlijke manier gedrild om uiteindelijk te kunnen worden gebruikt voor toerisme."

Bezorgd

Het baart haar zorgen. Vooral ook omdat toeristen vaak niet doorhebben dat olifanten wassen een vorm van dierenmishandeling is. "Reizigers worden misleid. Ze horen: 'olifantenopvang', en denken: dat is iets nobels. Ik vind het ook heel tragisch dat deze Spaanse toeriste stierf terwijl ze vermoedelijk dacht dat ze iets goeds deed voor die dieren."

'Niet goed'

Ook de Dierenbescherming laat op de eigen site weten dat olifanten wassen 'niet in het belang van het dier is'. "Vaak gebeurt dit in parken waar de olifanten zogenaamd 'gered zijn' uit de industrie waar ze gebruikt werden voor ritten. Het wassen is ook een interactie met mensen die de olifant niet vrijwillig aangaat", zo valt op de site te lezen. 

National Geographic legde eerder in een grote publicatie uit dat olifanten 'een van de hoekstenen van de Thaise toerismesector' zijn. "Veel van de 3800 olifanten in gevangenschap in Thailand werken in 'dierentuinen' waar ze shows voor toeristen opvoeren en met toeristen op de foto gaan", zo valt in het verhaal te lezen. Er wordt ook ingegaan op de Thaise Trekdierenwet uit 1939, waarin staat dat tamme olifanten eigendom zijn. Net zoals paarden en ezels. Dat betekent dat eigenaren en bedrijven met de dieren mogen doen wat ze willen.

Volgens Gielen hebben mensen bovendien vaak geen idee hoe gevaarlijk een olifant kan zijn. "Het blijft een wild dier. Hij kan je met z'n slurf zo optillen, het hok in sleuren. Vaak wordt de olifant dan afgeschoten, omdat hij een mens heeft verwond."

En dan heeft Gielen het nog niet gehad over ziektes. "Dat zie je vooral bij apen", zegt Gielen: "Die kunnen virussen dragen die de mens ook kan krijgen, maar waar wij geen antistoffen voor hebben als we worden gekrabd of gebeten."

Verdonk, van World Animal Protection, ziet wel: er is al wel het een en ander veranderd de afgelopen jaren. "Tijgers knuffelen, op olifanten rijden: de toerist weet nu heel goed dat dat dierenmishandeling is. Nu moet die bewustwording er ook nog komen als het om dit soort 'olifantenopvangcentra' gaat." 

Volgens Verdonk hebben reisorganisaties en reizigers zelf hier een grote rol in. "Als toeristen zeggen: wij gaan niet naar een opvang waar olifanten door mensen worden aangeraakt, dan luisteren de mahout daarnaar."

"Zolang mensen foto's op sociale media plaatsen van zichzelf terwijl ze een olifant inzepen met modder, denken anderen: dat wil ik ook", zegt Gielen. "Onbewust wordt zo de exploitatie van dieren aangemoedigd." 

Volgens haar is het belangrijk dat toeristen hun huiswerk doen. "Controleer van tevoren: wat voor plek ga ik bezoeken? Het is prachtig om een opvang te bezoeken waar je de dieren vanaf een afstandje kan bewonderen, die plekken zijn er ook in Thailand, en waar aan educatie wordt gedaan. Maar onthoud: elke interactie tussen mens en wild dier betekent dat er iets mis is." 

Verandering?

Het ongeluk met de Spaanse toeriste zal volgens Zuidoost-Azië-correspondent Thom Schelstraete weinig doen veranderen. "Simpelweg omdat veel Thai afhankelijk zijn van toeristenattracties met dieren", zegt Schelstraete. "Het is vaak hun enige inkomstenbron." 

Daarbij komt dat de vraag naar dit soort attracties blijft. "In Nederland is er misschien wel wat meer bewustwording, maar dat geldt lang niet voor toeristen uit andere landen. Op tal van plekken in Thailand zie je mensen van over de hele wereld op olifanten rijden, selfies nemen met tijgers en bokswedstrijden van orang-oetans bezoeken." 

Bemoeienis

Waar dierenwelzijnsorganisaties blij zijn met bewustwording, ergeren Thaise ondernemers zich. "Dat zag je bijvoorbeeld in de kokosmelkindustrie", zegt Schelstraete. "Op sommige plaatsen worden apen ingezet om de kokosnoten te plukken. Maar na druk van dierenrechtenorganisatie PETA besloten bedrijven om te stoppen met het kopen van de Thaise kokosmelk. Tot grote frustratie van de Thai."