Sancties drukken zwaar op Syrië: 'Zitten wederopbouw in de weg'
De roep bij de Syrische overgangsregering om de westerse sancties te verlichten klinkt steeds luider. Volgens haar staan de zware sancties een succesvolle en snelle wederopbouw van het land in de weg. "Als we afwachten hoe de situatie zich ontwikkelt, ben je het recept voor een toekomstige burgeroorlog opnieuw aan het schrijven."
In korte tijd deden twee Syrische ministers een oproep aan de internationale gemeenschap om de sancties te verlichten. Afgelopen zondag was het de minister van Buitenlandse Zaken, die met name bij Washington aandrong om de sancties te versoepelen. "Deze sancties vormen een obstakel voor het snelle herstel en de ontwikkeling van het Syrische volk", stelde hij.
Een dag later, op maandag, was het de handelsminister die dezelfde boodschap had. In een interview met persbureau Reuters sprak hij van een 'catastrofe' als de sancties niet zouden worden verlicht. Hij benadrukte dat het op dit moment zo goed als onmogelijk is om brandstof, tarwe of andere levensmiddelen te importeren.
Olie-embargo
Al decennia gelden sancties tegen Syrië. Dat begon in 1979 toen de VS restricties instelde omdat het Assad-regime terrorisme zou steunen. Maar sinds het begin van de burgeroorlog in 2011 schroefden de VS en de EU het aantal sanctiepakketten fors op. Die waren bedoeld om het Assad-regime te straffen vanwege het grootschalige geweld tegen de burgerbevolking.
Aanvankelijk werden personen geraakt die banden hadden met de inmiddels naar Rusland gevluchte Assad. Zij kregen te maken met reisverboden en het bevriezen van hun buitenlandse tegoeden. Later waren de sancties gericht op staatsinstellingen als de centrale bank, waardoor het land werd uitgesloten van het internationale betalingsverkeer. Dat maakte het voor de Syrische regering niet langer mogelijk om geld te lenen.
Ook werd het landen verboden om olie uit Syrië te importeren. De export is nog maar een fractie vergeleken met de periode van voor de oorlog. Daarnaast geldt een handelsverbod op veel andere producten, waardoor de afgelopen jaren er nog maar weinig landen zaken deden.
Caesar Act
De machthebbers richten zich nu met name tot de Amerikanen, omdat hun sancties het zwaarst op de Syrische schouders drukken. Dat komt onder meer door de invoering van de zogenoemde Caesar Act. In 2020 werd die van kracht, waardoor het praktisch onmogelijk was om als buitenlands bedrijf zaken te doen met de Assad-regering. Zo waren internationale bouwbedrijven als de dood dat ze door Washington werden gestraft, met als gevolg dat de wederopbouw in Syrië nauwelijks van de grond kwam.
Vorige week waren de ministers van Buitenlandse Zaken van Frankrijk en Duitsland op bezoek in Damascus. Daar hadden ze een ontmoeting met HTS-leider Ahmed al-Sharaa, de nieuwe leider van het land. Ook het versoepelen van de sancties stond op de agenda.
Maar vooralsnog is die versoepeling afhankelijk van politieke ontwikkelingen, zo liet de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock na afloop weten. De EU gebruikt de sancties daarmee als drukmiddel om het Syrische bewind te dwingen minderheden en vrouwenrechten te respecteren.
Twee weken geleden gingen Syrische vrouwen de straat op, met de boodschap aan de nieuwe leiders om hun rechten niet in te perken:
Dat de EU de sancties nu als drukmiddel inzet, vindt Midden-Oostenexpert Koert Debeuf (Vrije Universiteit Brussel) opmerkelijk. "Wanneer is dan het punt bereikt dat je overtuigd bent?", vraagt hij zich af. Bovendien: "Uiteindelijk zijn de sancties tegen Syrië er gekomen omdat Assad zijn bevolking uitmoordde. Maar Assad is verdreven. Nu moet je de nieuwe regering een kans geven."
Syrische bevolking wordt hard geraakt
De Syrische bevolking gaat door de verwoestende oorlog en de zware sancties gebukt onder grote armoede, stroomtekorten en een ingestorte economie. Volgens de Wereldbank leefde in 2022 bijna 70 procent van de Syriërs onder de armoedegrens. Ook becijferde de bank dat de economie tussen 2010 en 2023 met ruim 80 procent is gekrompen.
Debeuf vervolgt: "Er is op dit moment een enorm probleem met elektriciteit en voedsel. Als we afwachten hoe de situatie zich ontwikkelt, ben je het recept voor een toekomstige burgeroorlog opnieuw aan het schrijven."
Humanitaire hulp
De Amerikanen wachten niet op de politieke ontwikkelingen. Op maandag kondigde het ministerie van Financiën aan om de beperkingen op humanitaire hulp tijdelijk op te heffen. Daardoor is het weer mogelijk om bijvoorbeeld voedsel en stroom het land in te krijgen. Maar volgens de Syrische machthebbers is dat lang niet genoeg.
"De sancties staan een wederopbouw in de weg", zegt Debeuf. "Syrië zit nu in een transitieperiode. Als je als regering niets kan veranderen en het leven van de gewone Syriër niet beter maakt, dan zal de boosheid ten aanzien van Assad verschuiven naar de nieuwe machthebbers. Afwachten tot het goed gaat, is bijna wachten tot het niet goed gaat."
