Trump zet trouwe bondgenoot Jordanië vol onder druk: 'Willen geen Palestijnen opnemen'
De koning van Jordanië heeft als eerste Arabische leider een officieel bezoek gebracht aan Trump in zijn tweede termijn als president. Het bezoek komt op een pikant moment: Trump eist dat Jordanië een miljoen Palestijnen uit de Gazastrook opvangt. Zo niet, trekt hij de financiële steun aan Jordanië in.
Het is een lastige balanceeract voor de Jordaanse koning Abdullah II. Zijn land krijgt jaarlijks ruim 1,5 miljard dollar van de VS. Die Amerikaanse hulp is van cruciaal belang voor de economie, militaire operaties en daarmee het behouden van de stabiliteit in zijn koninkrijk.
Maar het opnemen van Palestijnse vluchtelingen - die volgens Trumps omstreden plan massaal onder dwang de Gazastrook zouden moeten verlaten - is voor hem zeker geen optie.
'Rode lijn'
Koning Abdullah wijst tot nu toe elke poging tot het verdrijven van Palestijnen en het annexeren van hun land, met klem af. Een scenario waarin buurlanden Jordanië en Egypte allebei zo'n 1 miljoen vluchtelingen opvangen, noemde de koning 'een rode lijn'.
Toch herhaalde Trump vandaag zijn suggestie dat Gaza wel degelijk ontruimd kan worden. Het zou onder leiding van de VS opnieuw ontwikkeld kunnen worden tot een soort toeristisch oord, fantaseert hij. Aanwezige journalisten stelden Trump de vraag of hij de geldkraan dichtdraait als Jordanië en Egypte niet meewerken. "Ik hoef daar niet mee te dreigen, ik geloof wel dat we daar boven staan", antwoordde de Amerikaanse president.
Trump denkt landen in het Midden-Oosten te kunnen overtuigen inwoners van de Gazastrook op te vangen. Niet tijdelijk, maar permanent. Als de ruim 2 miljoen inwoners de Gazastrook verlaten, hebben ze volgens Trump bovendien geen recht op terugkeer. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu prees Trumps voorstel als 'revolutionair en creatief'.
De toon van het bezoek van de Jordaanse koning was op voorhand al zeer gespannen. Marwan Muasher, oud-minister van Buitenlandse Zaken van Jordanië, zei tegen radiozender NPR dat dit een van de zwaarste bijeenkomsten zal zijn die de koning ooit heeft meegemaakt. Het creëren van een alternatief thuisland voor de Palestijnen in Jordanië is niet iets waar Jordanië mee zou kunnen of willen instemmen, ongeacht de kosten.
Angst voor Hamas
"Zowel Jordanië als Egypte zien het totaal niet zitten om zoveel vluchtelingen op te vangen", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. "In Jordanië ligt dat heel gevoelig. Een groot deel van de bevolking is van oorsprong Palestijns. Ze zijn gevlucht na de oprichting van Israël in 1948 en de regionale oorlog van 1967. De huidige oorlog in Gazastrook is een conflict waar ze helemaal niet bij betrokken willen blijven."
Daar komt nog eens bij dat de twee landen vrezen dat het opvangen van Palestijnse vluchtelingen óók betekent dat Hamas-aanhangers zich in hun land zullen vestigen. Wat op termijn voor henzelf een serieuze politieke bedreiging kan betekenen.
Nagtzaam: "Ook kampen Jordanië en Egypte zelf met grote economische problemen. Dan kan je het opvangen van zoveel mensen niet verkopen aan je eigen bevolking. Dat zorgt voor chaos en instabiliteit."
Het is nu de vraag hoeveel druk Trump precies kan uitoefenen op Jordanië. Het land is al tientallen jaren een belangrijke bondgenoot van de Amerikanen in het Midden-Oosten. Er zitten ruim 3800 Amerikaanse soldaten gelegerd in Jordanië, en dat is meer dan ooit. De Amerikaanse militaire aanwezigheid in het land groeide vorig jaar met bijna 20 procent, juist vanwege de oorlog tussen Hamas en Israël die de regio onder hoogspanning heeft gezet.
Jordanië was een van de landen die samen met de VS Israël hielp beschermen toen dat land vorig jaar werd aangevallen door honderden drones en raketten uit Iran. Het Jordaanse leger schoot volgens analisten tientallen Iraanse drones uit de lucht, naar eigen zeggen om 'escalatie te voorkomen'.
Wachten op reactie
Het lijkt onwaarschijnlijk dat Trump die vriendschap op het spel zet, zegt Nagtzaam. "Wel is het interessant om te zien met welke reactie de Arabische landen nu komen. Trump zegt: ik ben de enige die met een oplossing komt. In de Arabische wereld wordt koortsachtig nagedacht: hoe kunnen we Trumps plan voorkomen?"
Vanmiddag werd bekend dat de wederopbouw van de Gazastrook volgens de VN zeker 51 miljard euro gaat kosten. Ruim 60 procent van de gebouwen is verwoest en er is ook veel geld nodig voor de gezondheidszorg, de landbouw en het herbouwen van alle infrastructuur die is beschadigd.
