'Coalitie van bereidwilligen' komt samen: wat zijn hun plannen voor Oekraïne?

De bijeenkomst van vandaag vond plaats op een geheime locatie en er is ook niet bekendgemaakt welke mensen precies uit de militaire top er allemaal aanwezig waren. 

Wel zei de Britse premier Keir Starmer achteraf dat een brede steun noodzakelijk is voor het bestendigen van een staakt-het-vuren in Oekraïne. "Zonder brede steun zal de deal door Poetin worden geschonden. Dat is eerder gebeurd en het zal weer gebeuren. Daarom is vandaag belangrijk voor de vrede en veiligheid van Europa en de NAVO", zei hij.

Wat is de 'coalition of the willing'?

Begin maart kwam de Britse premier Starmer met het initiatief om een 'coalition of the willing' te vormen. "Omdat Groot-Brittannië en Europa officieel geen plek aan de onderhandelingstafel hebben rondom de deal tussen Rusland en Oekraïne", zegt correspondent Anne Saenen. "Enerzijds laten deze landen hiermee zien aan Rusland dat Europa zichzelf kan en wil verdedigen, maar ook aan Amerika dat Europa bereid is eigen verantwoordelijkheid te nemen."

Frankrijk was vanaf het begin een belangrijke partner van Groot-Brittannië en in de afgelopen weken spraken steeds meer landen hun steun uit voor de coalitie, al zal de invulling daarvan waarschijnlijk wel verschillen per land. 

Hoewel er veel overlap is met de Europese Unie en de NAVO, is daar te veel verdeeldheid om (op korte termijn) tot een gezamenlijke strategie te komen. Deze coalitie staat daar dan ook los van. "We hebben het nu over het probleem: kunnen we Oekraïne in staat stellen door te vechten, of: als er een bestand komt, kunnen we Oekraïne dan in staat stellen dat bestand te behouden", zegt oud-Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn.

Volgens Berlijn moeten we de vorming van deze coalitie op twee manieren bekijken. "Door aan te kondigen dat die coalitie er is en bereid is plannen te maken, geef je een politiek statement af: Trump en Poetin kunnen wel met elkaar in gesprek gaan over Oekraïne, maar wij in Europa hebben daar wellicht heel andere ideeën over."

Dat politieke statement werd vandaag versterkt, doordat de Britse premier Starmer voorafgaand aan de bijeenkomst een bezoek bracht aan een nucleaire duikboot. "Dat is vrij uniek, dat een premier zo'n locatie in het openbaar opzoekt", zegt correspondent Saenen. "Hiermee laat hij duidelijk zien aan Rusland en de rest van de wereld dat Groot-Brittannië een belangrijke militaire positie én nucleaire wapens heeft."

Mogelijke scenario's

Naast een politiek statement, zegt deze coalitie dus ook bereid te zijn concrete acties uit te voeren, mocht dat nodig zijn. Voorafgaand noemde de Britse premier Starmer dit 'de eerste stap in de operationele fase' van deze coalitie. Dat betekent niet dat er direct gezamenlijke legers opgetuigd worden en extra wapens en tanks worden ingekocht, maar vooral dat de militaire planners van deze landen kijken naar de mogelijke scenario's, legt Berlijn uit.

Wat als Rusland zich niet aan de afspraken houdt en Amerika Oekraïne niet meer steunt? Wat als de deal wel standhoudt, maar Amerika zich alsnog terugtrekt? "Ook dan heb je extra troepen nodig die gevechtsklaar zijn", zegt Berlijn. "Voor al die verschillende scenario's kun je nadenken over welke eenheden er nodig zijn, hoe de commando structuur eruit ziet, welke communicatiemiddelen je gaat gebruiken, of er voldoende inlichtingen zijn, of de reservedelen en voorraden adequaat zijn. Het ruwe denkwerk."

Dat klinkt misschien nog abstract, maar door de koppen bij elkaar te steken, kunnen er wel concrete plannen gemaakt worden, een soort militair draaiboek per scenario. De Britse onderminister van Defensie, Luke Pollard, had het onder andere over grondtroepen, maar ook lucht- en maritieme ondersteuning. De grote vraag is dan hoe Poetin zal reageren. Die heeft gezegd dat hij de aanwezigheid van troepen uit NAVO-landen niet zal tolereren, ongeacht hun rol.

Wat Nederland te bieden heeft is dan ook weer afhankelijk van het scenario dat zich voordoet. "Als je alleen gaat waarnemen kun je wellicht infanterie-eenheden sturen, maar misschien zijn er ook luchtverdedigingssystemen, F35's of radarsystemen nodig. Dat is nu allemaal nog erg speculatief, maar dat is waar onze capaciteit ligt", zegt Berlijn.

Vorige week stemde de Tweede Kamer nog tegen een Europees plan om defensie-uitgaven met 800 miljard euro te verhogen. Vandaag was er ook een Europese top waar het versterken van de defensieparaatheid besproken werd. Daar benadrukte premier Schoof dat Nederland Oekraïne blijft steunen.