Poetin krijgt voor altijd de macht in Rusland: dit moet je weten
Al ruim 20 jaar is hij de machtigste man van Rusland: Vladimir Poetin. Om er voor te zorgen dat hij dat nog jaren kan blijven, wil hij de Russische grondwet veranderen. In een referendum mag de bevolking hier over stemmen, maar eigenlijk heeft Poetin zijn plek al verzekerd. Vijf vragen aan onze Rusland-correspondent Eva Hartog.
Voor het eerst sinds 1993 wordt in Rusland een referendum gehouden. Van 25 juni tot 1 juli mogen de Russen zich uitspreken. Het referendum gaat over allerlei wijzigingen in de grondwet, zoals pensioenen en het huwelijk.
1. Waar gaat het referendum écht over?
"Dat het over verschillende onderwerpen gaat is expres gedaan, zodat zoveel mogelijk mensen op komen dagen en 'ja' zullen stemmen", zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. Want het is volgens haar vooral de bedoeling dat de mensen positief stemmen over de belangrijkste wijziging: de positie van Poetin.
De huidige ambtstermijn van Poetin loopt in 2024 af. Volgens de wet mag hij daarna geen president meer zijn. Maar door de grondwet te veranderen, zorgt hij ervoor dat hij sowieso tot 2036 aan de macht kan blijven.
"Met de verandering in de grondwet krijgt Poetin een soort 'reset'. Hij mag weer opnieuw beginnen aan zijn presidentschap." Volgens Hartog is er weinig twijfel dat een meerderheid van de Russen met de wetswijziging in zal stemmen.
2. Waarom staat de uitslag nu al vast?
Je hebt in Rusland geen eerlijke stemmingen of verkiezingen, legt Hartog uit. "Je mag stemmen, want het is geen dictatuur. Maar men noemt het een gecontroleerde democratie." Poetin heeft deze grondwetswijziging zelf bedacht en opgezet, dus wordt er door het Kremlin voor gezorgd dat het in zijn voordeel uitpakt. "Hij zou het risico niet nemen als hij niet zeker wist dat het zou lukken. Verliezen is geen optie."
Daarnaast wil het Kremlin niet alleen winnen, maar ook winnen met een hoge opkomst. Zodat Poetin kan zeggen: 'Kijk, het volk steunt mij met een grote meerderheid.' Zo worden bijvoorbeeld mensen die voor staatsbedrijven werken onder druk gezet om te gaan stemmen. Veel Russen betwijfelen ook of dit soort stemmingen eerlijk verlopen. Het is volgens Hartog een 'schijndemocratie'.
3. Hoe populair is Poetin op dit moment?
Zijn populariteit neemt af en heeft door de coronacrisis nog eens een extra harde klap gehad. "Hij doet alsof hij de redder in nood is, maar tijdens de crisis schuift hij alle verantwoordelijkheden af op lokale bestuurders", zegt Hartog.
Zijn populariteit is mede daardoor niet eerder zo laag geweest. Toch krijgt hij volgens peilingen nog altijd de steun van zo'n 50 tot 60 procent van de Russen.
De stemming over de grondwet zou eigenlijk al op 22 april plaatsvinden, maar ging vanwege corona niet door. Poetin is er nu op gebrand om het referendum door te drukken, ondanks er dagelijks duizenden Russen besmet raken met het virus. "Hij wil zijn toekomst veiligstellen, voordat zijn populariteit nog verder daalt door de economische impact van de coronacrisis. Want dat is nooit een goed moment voor een stemming."
4. Maar Poetin had toch geen zin meer?
De plannen om de grondwet te wijzigen zijn heel onverwacht en snel gegaan. Kremlinkenners voorspelden juist dat Poetin de presidentsfunctie door iemand anders wilde laten vervullen en zelf op de achtergrond de touwtjes in handen zou blijven houden.
Maar in recente toespraken benadrukt Poetin steeds vaker dat alleen hij voor stabiliteit kan zorgen in Rusland, legt Hartog uit. "Als je wil dat het stabiel blijft dan moet hij blijven, anders breekt de pleuris uit. Dat is de boodschap en veel Russen geloven dat."
Door deze wetswijziging weet Poetin in ieder geval zeker dat hij kan aanblijven, als hij dat zou willen.
5. Blijft Poetin tot aan zijn dood president?
Als Poetin aan het roer wil blijven dan kan dat waarschijnlijk dus nog tot zeker 2036. Hij is dan 83 jaar oud en het langst zittende Russische staatshoofd sinds tsaar Peter de Grote. Hij vertegenwoordigt een hele machtige en rijke groep Russen en die willen dat hij het voor het zeggen houdt. Poetin heeft volledige controle over het parlement en het verkiezingsapparaat.
Ook als hij stopt als president verwacht niemand dat hij ooit volledig afstand zal doen van zijn politieke macht. Wat zijn concrete plannen zijn, is nog niet duidelijk. "Maar je ziet dat hij bereid is om zelfs de grondwet te wijzigen om aan de macht te blijven. Je kan dus helemaal niets uitsluiten met deze man."