Koud en nat Nederland (nog) niet geschikt voor sojateelt
Vegetarische balletjes, tofu, tempé en sojamelk: producten gemaakt op basis van soja zijn maar wat populair. Nederland wilde in 2016 meer eiwitrijke bonen gaan telen in eigen land, maar ons grillige klimaat gooide roet in het eten.
Nederland wilde zelfvoorzienend worden en soja lokaal gaan produceren. Want het leek een goed idee om niet langer afhankelijk te zijn van landen als China, de VS of Latijns-Amerika én om duurzamer soja te produceren, niet alleen omdat de druk op ontbossing in andere landen dan afneemt.
Rob van de Lindeloof, directeur van land- en tuinbouwcoöperatie Agrifirm vertelt: "De sojateelt in Nederland past goed bij het streven regionaal voedsel te produceren. Daarnaast is soja rijk aan plantaardig eiwit, wat voorziet in de behoefte aan vleesvervangers."
Sojateelt in Nederland
De opschaling van de Nederlandse sojateelt wordt al enkele jaren bestudeerd door bedrijven als Agrifirm, de Rijksoverheid en onderzoekinstituten als de WUR in Wageningen. In 2016 werd de Green Deal Soja gepresenteerd, een initiatief van de overheid en Agrifirm. In een aantal jaar moest 10.000 hectare soja worden geteeld in Nederland, tegenover 140 hectare soja vier jaar geleden.
Melkveehouder Albert Jan Knijp had veel vertrouwen in de sojateelt, hij kocht zelfs een sojazaaier. "Het apparaat heeft 25.000 euro gekost", vertelt hij. "Maar nu gebruik ik het niet meer." Albert hielp mee aan het project van Agrifirm en ging soja zaaien, maar had weinig succes. "Ik heb één jaar 150 hectare gezaaid en daarna ging ik snel naar beneden."
De sojabonenteelt is in 2020 afgenomen naar opnieuw 140 hectare, ruim 70% minder dan het jaar ervoor.
| 2010 | 0 |
| 2015 | 190 |
| 2016 | 140 |
| 2017 | 450 |
| 2018 | 540 |
| 2019 | 480 |
| 2020 | 140 |
Grillig Nederlandse klimaat
De vroege herfst is het moment om soja te oogsten, maar dat bleek een stuk lastiger dan gedacht. Van de Lindeloof vertelt: "We zien dat er best wat risico's aan de sojateelt zitten. Door het koude en natte najaar wordt de korrel onvoldoende rijp en kan de sojaboon niet geoogst worden."
Knijp: "In september en oktober heb je drie dagen mooi weer nodig. Als dat niet het geval is, kun je de soja weggooien."
Daarnaast kregen de sojaboeren gedurende het jaar te maken met parasieten en droogte.
Enthousiasme een stuk minder
Na vier à vijf teeljaren is het enthousiasme onder de boeren afgezwakt. "De belangrijkste oorzaak is dat telers te weinig geld overhouden, de belangrijkste drijfveer om dit werk te doen."
De sojateelt is nog geen succes in Nederland, maar Van de Lindeloof is positief. "We blijven kijken naar nieuwe gewassen die wel passen bij Nederland. En gelukkig werkt nog steeds een aantal telers met soja."
Soja relatief nieuw gewas
Nedersoja-onderzoeker aan de Wageningen Universiteit (WUR) Ruud Timmer noemt soja 'een relatief nieuw gewas in Nederland'. "Het is nog een kwestie van uitproberen en uitzoeken, net zoals met mais in de jaren '70. Terwijl dat nu niet meer weg te denken is."
"Het is vooral zoeken naar een geschikt ras. Het ras dat we nu gebruiken is eigenlijk te laat rijp voor het Nederlandse klimaat", zegt Timmer.
"Je hebt ups en downs in zo'n beginnende fase van de sojateelt. Maar als we goede zomers hebben en een mooi najaar, kan het ook goed gaan", concludeert hij.
