Gemeenten woedend op Belastingdienst om uitblijven vergoeding toeslagenaffaire
Gemeenten zijn woedend op de Belastingdienst, omdat die weigert de kosten te betalen voor hulp aan gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire. Het overleg over hulp aan 26.000 slachtoffers zit muurvast omdat het herstel traag gaat, de fiscus gemeenten financieel niet wil bijstaan en ook niet wil toezeggen dat belastingschulden van ouders worden kwijtgescholden.
Eerdere toezeggingen van het ministerie van Financiën om de kosten van gemeenten te betalen, zijn weer ingetrokken, blijkt uit documenten waar RTL Nieuws en Trouw over beschikken. Donderdag vindt weer topoverleg plaats over de impasse.
"Er zit geen enkel schot in de zaak", verzucht Peter Heijkoop, CDA-wethouder uit Dordrecht namens 13 betrokken gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). "Daarom luiden we nu de noodklok. Tot op de dag van vandaag wordt geen recht gedaan aan betrokken ouders. Wij willen onze inwoners helpen, liever vandaag dan morgen." Volgens de gemeenten moet voor alle ouders veel sneller duidelijkheid komen over compensatie. "En dan begint het eigenlijk pas."
'Starre houding Belastingdienst'
Voor de zomer vroeg de Belastingdienst gemeenten of zij wilden helpen met het oplossen van de opeenstapeling van problemen van gedupeerden, zoals schulden, (dreigende) huisuitzettingen en psychische schade. Dit dreigt nu spaak te lopen vanwege de 'starre houding' van de dienst, zegt Heijkoop. "Wij willen naast onze inwoners staan, wij vechten voor hun bestaanszekerheid. Vele duizenden zijn zwaar getroffen door het handelen van de Belastingdienst. Dat zijn schrijnende zaken. Jarenlange stress. Verlies van baan of huis. Echtscheidingen, depressie, schooluitval bij kinderen. De Belastingdienst is echt de sloopkogel van kwetsbaar Nederland geweest."
Gemeenten zijn furieus dat ze de misstanden en ellende, veroorzaakt door de Belastingdienst, nu op hun bordje krijgen zonder vergoeding of heldere afspraken. De wethouders, die in hun gemeente iedere euro moeten omdraaien, zijn het zat. Heijkoop: "Wij zijn al jaren in gevecht met de Belastingdienst. Het is de meest nare schuldeiser van Nederland, die mensen vaak niet helpt om uit de schulden te komen. Ook nu komen we niet verder. De frustratie bij ons zit heel diep. Als wij iets willen oplossen voor onze inwoners, dan gedraagt de dienst zich arrogant. Men is slecht bereikbaar. Niet gericht op oplossen, maar op afpoeieren."
'Het is stijlloos'
Het zit gemeenten dwars dat de eerdere toezegging van het ministerie van Financiën om kosten te vergoeden van tafel is. Inmiddels stelt het rijk dat hulp een 'reguliere' taak van gemeenten is. "Nu wordt tegen ons gezegd: het zit er niet in", zegt Heijkoop. "Reken er niet op dat het gaat gebeuren." Terwijl mensen in de problemen zijn gekomen door de Belastingdienst, zegt hij. "Het is stijlloos."
De CDA-wethouder schat dat het benodigde bedrag kan oplopen tot 100 miljoen. In augustus zei staatssecretaris Van Huffelen dat het budget geen probleem is. En voor de zomer zei premier Rutte: "Geld speelt geen rol."
Afbreukrisico
In interne stukken van de VNG waar RTL Nieuws en Trouw inzage in hadden, wordt de wens van gemeenten omschreven als 'breekpunt' en als 'harde eis': "Zónder financiën kunnen gemeenten geen bijdrage leveren aan dit project." De gemeenten stellen dat ze het er 'niet even bij' kunnen doen. Ze waarschuwen ervoor om met de veroorzaker – de Belastingdienst – op te trekken, zonder duidelijke afspraken over wat gemeenten kunnen doen voor gedupeerden. "De gedupeerden hebben hun vertrouwen in de overheid verloren. De Belastingdienst ligt onder vuur. Het is een groot afbreukrisico wanneer deze kritiek op gemeenten overwaait."
De gemeenten waar veel gedupeerden van de toeslagenaffaire wonen, zijn ook gefrustreerd over het trage tempo van de 'hersteloperatie'. Heijkoop: "De kern is: er moet nu snel, snel, snel compensatie voor de ouders komen. We moeten nú helpen. Mensen hebben acuut ondersteuning nodig. Er zijn mensen die suïcidaal zijn, mensen die geen eurocent hebben." Maar er komt maar geen duidelijkheid, zegt Heijkoop: "Ons wordt verteld dat het nog wel twee jaar kan duren voordat alle ouders worden gecompenseerd. Dan staan die mensen die twee jaar in de wacht. Wat moeten wij als gemeenten dan doen? Het is echt heel wrang."
Privacyregels
Een probleem is ook dat de gemeenten vanwege privacy-regels de namen van gedupeerden niet van de Belastingdienst krijgen. "Wij willen bijspringen, ook financieel, bij mensen die nu zwaar in de problemen zitten. Daarom zeggen we ook tegen de Belastingdienst: doe een stap opzij. Mensen zijn doodsbang voor die onwrikbare Belastingdienst. Vergeet niet: bijna altijd als er iets speelt met schulden, is er een relatie met de Belastingdienst. Het is deze dienst die mensen met schulden het huis uit jaagt."
Staatssecretaris Van Huffelen kreeg vorige maand een kritische Tweede Kamer tegenover zich, vanwege de vertraging bij de compensatie voor ouders. In de Troonrede zei koning Willem-Alexander eerder deze maand dat de regering 'er alles aan gelegen is gedupeerde ouders snel te compenseren'.
Start 1 november
Volgens hoge ambtenaren – die vorige week met een afvaardiging van ouders spraken – komt dat in de praktijk erop neer dat de organisatie die de compensatie moet regelen, op 1 november echt van start gaat. Van de 26.000 ouders zou een volgende groep van 282 mensen eind van dit jaar geholpen worden en voor januari geld op hun rekening hebben.
Onderzocht wordt nog of gedupeerde ouders recht krijgen op juridische ondersteuning, zo zegden de topambtenaren toe. Van Huffelen heeft de Kamer beloofd dat zij eind deze maand zal laten weten wat de planning wordt van de uitbetaling van compensatie voor iedereen.