Langer wachten met tweede prik Pfizer? 'Dat kan, maar is niet zonder risico's'

1. Waarom is dit een belangrijk punt nu?

In tijden van nood is dit ineens een zeer prangende vraag. En het zijn tijden van nood. In Engeland lopen de ziekenhuizen in hoog tempo vol, en ook in ons land is het erg spannend of we uiteindelijk genoeg capaciteit in de ziekenhuizen zullen hebben voor alle coronapatiënten.

Vaccineren is uiteindelijk dé manier om van corona af te komen, en dus ook van overvolle ziekenhuizen. Want ben je gevaccineerd, dan word je hoogstwaarschijnlijk niet ziek. Maar niet iedereen kan meteen gevaccineerd worden, daarvoor zijn er op dit moment te weinig vaccins. 

En dus wordt er in meerdere landen (o.a. Engeland, Duitsland, Denemarken, België) nagedacht over het uitstellen van de tweede prik. Want meer mensen in de risicogroep een eerste prik geven, betekent waarschijnlijk dat minder mensen op korte termijn ziek kunnen worden. Maar uiteindelijk moeten ze wel een tweede prik krijgen. 

2. Wat is het risico?

Je raadt het al: een tweede prik op een later moment geven, kan risicovol zijn. Dat zegt ook Gorben Pijlman, viroloog aan de Wageningen Universiteit. Volgens hem zijn er twee redenen waarom het een risico is om de tweede prik later toe te dienen.

Risico 1: de eerste prik leidt niet tot volledige bescherming, zegt Pijlman. Mensen kunnen dus nog altijd vatbaar zijn voor een mogelijke besmetting. "Mensen moeten na de eerste prik zich hetzelfde gedragen als voor de prik. Het risico bestaat dat mensen minder voorzichtig zullen zijn, omdat ze al geprikt zijn. Je moet duidelijk communiceren dat mensen nog niet volledig beschermd zijn."

Risico 2: het is onduidelijk hoe lang je kunt wachten. "Het vaccin is getest op een periode van 21 dagen tussen de eerste prik en de tweede prik. De kans is groot dat je langer kunt wachten, en dat de werking net zo goed, of zelfs beter wordt. Maar dat weten we niet. Wacht je te lang, dan zou je de tweede prik moeten beschouwen als een nieuwe eerste prik. Hoe lang die periode is, dat is onduidelijk."

Wat goed is om te vermelden, is dat het zeker niet zo is dat een snellere tweede prik per definitie beter werkt dan een latere tweede prik. Sterker nog. "Als je de tweede prik een week na de eerste zou toedienen, dan denk ik dat hij minder goed werkt dan na drie weken", zegt Pijlman.

Pijlman begrijpt dus wel dat er in sommige situaties gekozen wordt om de tweede prik uit te stellen. "Ik denk wel dat je langer kunt wachten dan drie weken. Maar het blijft een gok, want het is niet onderzocht."

3. Wat zegt Pfizer erover?

De bijsluiter van Pfizer is duidelijk, tussen de eerste en tweede prik moet drie weken zitten. Met die tweede prik zou je een beschermingsniveau van rond de 95 procent bereiken. Zo is het onderzocht.

Medisch directeur Marc Kaptein van Pfizer was gisteravond te zien in televisieprogramma Jinek, hij vertelde dat in de klinische testen van het vaccin, niemand meer ziek werd na de eerste prik. "Maar dat betekent niet dat je de tweede prik niet moet geven", zei hij erbij.

Voor Pijlman is het effect na de eerste prik lastig te duiden. "Bij de controlegroep (de mensen die een placebo kregen) waren er ook maar een handjevol mensen die ernstig ziek werden", zegt hij. 

4. Wat doen ze in Engeland?

In Jinek sprak ook Marcel Levi, directeur van negen ziekenhuizen in Londen. Hij ziet een toestroom van patiënten in de ziekenhuizen die veel hoger is dan in maart en april. Hij is voorstander van het langer wachten met prik twee.

Levi: "Dit is het overwegen waard. De overgrote meerderheid bleek na de eerste prik een goede immuunrespons te hebben." Er wordt nu gedacht aan een wachttijd van negen weken tussen de eerste en tweede vaccinatie.

Nog interessanter volgens Levi is het feit dat in de testen niemand na een eerste prik in het ziekenhuis werd opgenomen. "Daar doen we het uiteindelijk voor. Dat mensen niet ziek worden is ook prettig, maar wat we echt willen is dat mensen niet in het ziekenhuis terechtkomen."  

Het fragment van gisteren in Jinek met Marcel Levi:

5. Wat doen wij?

Het Outbreak Management Team (OMT) en de Gezondheidsraad onderzoeken het uitstel van de eerste prik  ook op verzoek van het kabinet. Ze komen waarschijnlijk volgende week met een advies.

Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding, zei er gisteren in Jinek ook iets over: "Laten we beginnen met het protocol zoals het bedoeld is. Dan kunnen we het later misschien aanpassen."