Dit is CoronaCheck, de app die de samenleving weer 'open' moet krijgen

De app is volgens het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een 'tijdelijk instrument' voor 'niet-essentiële sectoren' als sport, horeca, culture instellingen en evenementen. Zij kunnen dan aan de deur om een negatief testbewijs vragen, dat je toont via de app.

Eind deze maand wordt het wetsvoorstel dat het inzetten van deze app mogelijk maakt naar de Kamer gestuurd. Er is advies gevraagd aan de Autoriteit Persoonsgegevens en het College voor de Rechten van de Mens, die zich momenteel over het wetsvoorstel buigen.

Zo werkt CoronaCheck

Met de CoronaCheck-app kun je een afspraak maken om jezelf op corona te laten testen als je geen klachten hebt, bijvoorbeeld omdat je in het weekend een voetbalwedstrijd of festival wil bezoeken. Daarvoor komen speciale teststraten beschikbaar. De uitslag van de test wordt  voorzien van een code die je in de app invoert. Dan krijg je een tweede code op het telefoonnummer dat bij het maken van de test is geregistreerd. Na het invullen van beide codes krijg je het negatieve testbewijs in de app te zien.

Het negatieve testbewijs wordt vervolgens omgezet in een QR-code die een medewerker van het festival, restaurant of museum met een andere app kan scannen. Als de test geldig, negatief en minder dan 48 uur geleden is afgenomen, laat de scan-app - die offline werkt en geen data doorstuurt - een groen scherm zien. Als hij niet geldig, te oud of zelfs positief is, toont de app een rood scherm. Dat betekent overigens niet dat degene besmet is met corona, maar dat het testbewijs gewoonweg niet geldig is. 

Ook commerciële testlocaties kunnen worden aangesloten op de app. Tot 1 mei zijn alle testen voor een negatief testbewijs voor CoronaCheck gratis, daarna betalen de deelnemende sectoren een deel van de kosten.

Privacy van de app

De QR-code wordt elke drie minuten ververst en willekeurig gegenereerd. Je hebt dus niet één code die je overal kan gebruiken. Als je de code op meerdere plekken laat scannen, bijvoorbeeld bij een museum en restaurant, ben je volgens het ministerie niet te volgen. Dat zou de privacy van de gebruiker beschermen. Ook komt er een papieren testbewijs voor mensen zonder smartphone.

Om misbruik te voorkomen moet je wel je identiteitsbewijs bij je testbewijs laten zien. De initialen en dag en maand van de geboortedatum die op het testbewijs staan worden dan gecontroleerd met de informatie op het identiteitsbewijs. Dit moet voorkomen dat je het testbewijs van de buurman inlaadt en daarmee op pad gaat, stelt het ministerie. 

Eerste test

Dit weekend wordt CoronaCheck voor het eerst ingezet bij de testfestivals van Fieldlab, waar zaterdag en zondag zo'n 1500 mensen aan deelnemen. Elke festivalganger moet aan de deur een negatieve uitslag van een coronatest laten zien en kan ervoor kiezen dat met de nieuwe app te doen. Het tonen van een negatieve uitslag betekent overigens niet dat je met iedereen mag knuffelen: de basisregels zoals 1,5 meter afstand moeten ook dan worden nageleefd, benadrukt het ministerie.

De festivals worden gehouden op het terrein van Walibi in Biddinghuizen. Dat is volgens organisator Fieldlab een handige locatie: het mobiele bereik is daar 'heel erg slecht'. Zo kan worden getest of de app ook werkt zonder goede mobiele verbinding. Voor het ophalen van het negatieve testbewijs is wel een mobiele dataverbinding nodig, voor het genereren van een QR-code niet. 

Vaccinatiebewijs

CoronaCheck toont geen vaccinatiebewijs. Demissionair minister Hugo de Jonge denkt daar wel over na, maar is ook terughoudend, legt politiek verslaggever Marieke van de Zilver uit: "Het kabinet zegt een indirecte vaccinatieplicht te willen voorkomen. Aan de andere kant zeggen vooral Zuid-Europese landen dat ze een vaccinatiebewijs willen inzien zodat het toerisme weer kan worden opgestart. Iedereen die dan op vakantie naar Spanje of Griekenland zou willen moet dan zo’n vaccinatiebewijs overhandigen."

Ook zijn er vraagstukken rondom de tijd die tussen de test en het bewijs mag zitten. Het 
Outbreak Management Team (OMT) stelt dat zo'n test niet langer dan 24 uur mag zijn afgenomen, omdat het anders niet meer betrouwbaar genoeg is - je kan in die 48 uur een besmetting hebben opgelopen. Het ministerie hanteert een termijn van 48 uur omdat dit gebruiksvriendelijker is. 

'Ongelijkheid in de samenleving'

Burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom was vorig jaar al bijzonder kritisch op zo'n app: "De functie [van dit soort apps, red.] is om onderscheid te maken tussen groepen mensen. Het is het tastbare bewijs dat jij tot een bepaalde groep behoort. Voor die groep gelden bepaalde regels. Het laten gelden van verschillende regels voor verschillende groepen mensen kan zorgen voor ongelijkheid in de samenleving", zo schreef Lotte Houwing in een blogpost.

Ook privacyprofessor Jaap-Henk Hoepman van de Radboud Universiteit denkt dat het gebruik van zo'n app voor uitsluiting kan zorgen, omdat sommige mensen zich minder makkelijk kunnen laten testen. "Neem bijvoorbeeld studenten, die zich twee keer per week zouden moeten laten testen om fysiek deel te nemen aan het onderwijs. Dat is een flinke belasting."

Hoepman zet ook zijn vraagtekens bij de noodzaak van de app nu er flink wordt gevaccineerd: "Als 85 procent van de bevolking zich de komende tijd laat vaccineren, zoals de minister verwacht, dan vraag ik mij af wat de noodzaak is om deze app nog te gebruiken. Dan kiezen we er bewust voor de kleine risico's op besmettingen nog steeds zo'n app in te zetten. Dan is de CoronaCheck geen tijdelijk middel meer, maar een permanent middel. Gaan we het dan ook gebruiken bij een nieuw virus of zelfs de griep?"