Bedrag van 4000 euro uit noodloket blijkt nergens op gebaseerd

Dat blijkt uit antwoorden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat op vragen van RTL Z.

TOGS: 4000 euro voor getroffen ondernemers

De TOGS-regeling (tegemoetkoming ondernemers getroffen sectoren) is bedoeld als tegemoetkoming in de vaste lasten van ondernemers wiens zaken (grotendeels) tot stilstand zijn gekomen.

De vergoeding bedraagt 4000 euro en is aan te vragen door ondernemers in sectoren die zijn aangemerkt als direct getroffen door de maatregelen. Daarnaast geldt dat de zaak (met een paar uitzonderingen) niet op het huisadres gevestigd mag zijn, de omzetdaling minimaal 4000 euro moet bedragen en de vaste lasten ook minimaal 4000 euro moeten zijn.

In eerste instantie konden naar schatting van het ministerie zo'n 100.000 ondernemers aanspraak maken op de regeling, maar na kritiek werd het aantal sectoren dat in aanmerking komt flink uitgebreid. Volgens staatssecretaris Mona Keizer kunnen inmiddels meer dan 400.000 ondernemers gebruik maken van de TOGS-regeling. Dat betekent dat er met de regeling meer dan 1,5 miljard euro is gemoeid.

Geen idee hoe hoog lasten zijn

Des te opmerkelijker is dat het ministerie helemaal niet weet wat het effect is van die 4000 euro. Want hoewel deze dus is bedoeld als hulp om de vaste lasten te kunnen dragen, weet het ministerie niet te zeggen wat de gemiddelde vaste lasten zijn van de ondernemers die in aanmerking komen.

Bovendien weet het ministerie ook niet wat de gemiddelde vaste lasten zijn van bijvoorbeeld subgroepen als winkeliers of horecaondernemingen en dus ook niet in welke mate het bedrag van 4000 euro zoden aan de dijk zet.

"De kenmerken van de sectoren en de ondernemingen lopen ver uiteen en daarmee ook de gemiddelde vaste lasten. De kenmerken van de sectoren zijn verschillend en binnen de sectoren is ook een grote diversiteit. Het antwoord is daarom niet in een gemiddelde te vatten", aldus woordvoerder Harald Hanemaaijer van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Inschatting

Ook blijft het vanuit het ministerie onduidelijk hoe het dan wel is gekomen tot de bepaling van het bedrag van 4000 euro. Minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes schreef eerder dat het 'de inschatting is dat met 4000 euro tegemoet kan worden gekomen aan de hoogste nood voor wat betreft vaste lasten van ondernemers', zonder deze inschatting te onderbouwen.

Desgevraagd blijkt dat het ministerie ook nu, na de forse uitbreiding van de regeling, de onderbouwing van het bedrag niet verder kan uitleggen. Hanemaaijer houdt het erop dat het kabinet 'ervan uit gaat' dat het bedrag 'in lijn is met het doel van de regeling, namelijk een eerste tegemoetkoming in vaste lasten'.

Via via uit België

Dat Economische Zaken geen onderbouwing voor het bedrag kan leveren, heeft waarschijnlijk alles te maken met hoe het idee bij de bewindslieden is beland. "Dit komt uit mijn koker", zegt de voorman van ondernemersorganisatie Ondernemend Nederland, Hans Biesheuvel. 

Van zijn Belgische collega's had hij gehoord dat café-eigenaren bij onze zuiderburen een tegemoetkoming kregen van 4000 euro van de overheid, toen hun zaken dicht moesten. "Een mooi gebaar. De overheid die zegt: je krijgt een bedrag op de rekening om de moed erin te houden."

"Ik heb dat bij het kabinet neergelegd op die zondagavond en op dinsdag werd het meegenomen in het noodpakket." Volgens Biesheuvel wordt het 'enorm gewaardeerd' door de getroffen ondernemers. Het signaal dat de overheid ermee afgeeft, namelijk dat ze achter de ondernemers staan, is volgens hem dan ook belangrijker dan het bedrag.

Druppel op de gloeiende plaat

Voor veel horecagelegenheden en winkeliers zal de de tegemoetkoming waarschijnlijk slechts een druppel op de gloeiende plaat zijn. Uit onderzoek van vastgoedadviesbureau JLL blijkt dat de gemiddelde huurprijs voor winkels vorig jaar op 655 euro per vierkante meter lag, per jaar.

Dat betekent concreet voor een kleine winkel, van 10 bij 10 meter, maandelijkse huurlasten van gemiddeld bij 5500 euro. In de drie maanden waarvoor de TOGS een tegemoetkoming biedt, komt dat dus al uit op ruim 16.000 euro voor een kleine zaak.

Voor grotere zaken, en winkels in de grote steden waar de huren veel hoger liggen dan gemiddeld, lopen de tegemoetkomingen nog veel verder uit de pas met de kosten.

Alles of niets

Maar waar in België de zogenoemde hinderpremie beschikbaar is voor ieder bedrijf met een fysieke locatie, los van de hoogte van de lasten, is de regeling in Nederland zo opgezet dat ondernemers voor wie de tegemoetkoming daadwerkelijk genoeg zou zijn om de vaste lasten te dekken er gegarandeerd géén aanspraak op kunnen maken.

Dat komt omdat de vaste lasten minimaal 4000 euro moeten bedragen en de omzetval ook minimaal 4000 euro moet zijn om dat bedrag van 4000 euro te kunnen krijgen.

Een ondernemer met een omzetval van bijvoorbeeld 10.000 euro, maar met vaste lasten van 3000 euro, krijgt helemaal niks. Er zit namelijk geen flexibiliteit in de regeling.

Dat gaat zelfs zo ver dat een ondernemer die meer dan 4000 euro omzetverlies heeft, maar vaste lasten van 3995 euro, geen aanspraak maakt op de regeling. Met 5 euro extra aan vaste lasten kan hij meteen een vergoeding van 4000 euro krijgen, bevestigt het ministerie.

Net buiten de boot

"Waar mogelijk proberen we in de uitvoering zo veel mogelijk maatwerk te leveren. Tegelijkertijd zullen er allerlei gevallen blijven die niet aan de gestelde criteria voldoen en daarmee (net) buiten de doelgroep vallen van de regeling. Het kabinet realiseert zich dat", aldus de woordvoerder.

Wel benadrukt het ministerie dat de regeling één onderdeel is in een veel groter pakket, en dat ondernemers die geen aanspraak kunnen maken op de TOGS-regeling, wel aanspraak kunnen maken op andere regelingen.