Gemeenten geven steeds meer uit aan extern personeel

Bij extern personeel gaat het om zzp'ers, detachering, inhuur via uitzendbureaus en payrolling. Het onderzoek wordt ieder jaar gedaan om inzicht te krijgen in het personeelsbeleid van gemeenten. 

Nederland heeft 342 gemeenten. Op 31 december 2023 waren hier 189.500 personen in dienst. De bezetting is daarmee met 5,6 procent gestegen ten opzichte van 2022. Er zijn dus ruim 10.000 extra werknemers aan de slag gegaan.

Ook meer mensen aangenomen

Ondanks de personeelskrapte lukt het de lokale overheid aardig om vacatures te vervullen. Maar er zijn ook banen waar bijna niemand voor te vinden is. Dan wijkt de gemeente uit naar externe inhuur, aldus het onderzoek. Dat terwijl ongeveer de helft van de gemeente ernaar streeft dat juist zo min mogelijk te doen.

Hoeveel extern personeel de gemeenten gezamenlijk inhuurden, staat niet in het onderzoek. Wel is duidelijk dat 76 procent van de gemeentemedewerkers voor onbepaalde tijd in dienst is. De overige 24 procent bestaat uit extern personeel, maar ook medewerkers met een tijdelijk contract of een flexibel aantal uren. 

In 2023 besteedden gemeenten 18,1 procent van de loonsom aan externe inhuur. Een jaar eerder was dat 17 procent. Alleen bij de vier grote steden werd iets minder naar buiten gekeken. 

Gemeenten kiezen het meest voor detacheringscontracten en inhuur van zzp'ers. Voor payroll werd minder gekozen.

Nieuwe cao

Dat sluit aan bij de afspraken voor de nieuwe cao, die in november 2023 werden gemaakt. Daarin staat dat tussen 2024 en 2028 minder wordt ingehuurd via payroll. Na 2028 mag er helemaal niet meer via payrollbedrijven worden ingehuurd. Gemeenten moeten de werknemers zelf in dienst nemen, aldus de cao-afspraken die zijn gemaakt.

De inhuur van zzp'ers bij de overheid ligt gevoelig. Het kabinet wil het aantal zelfstandigen in Nederland terugdringen met strenge regels. Zo mag er geen gezagsverhouding zijn.

En als een zelfstandige werk doet, dat ook door iemand in loondienst gedaan kan worden en wat bij de standaardactiviteiten van een organisatie hoort, mag het geen zzp'er inhuren. Iets wat gemeentes nu dus nog wel doen, waarmee ze hun eigen regels overtreden.

Rijksoverheid ook in de fout

Vorig jaar werd al bekend dat ook de Rijksoverheid teveel uitgeeft aan externe inhuur. Van de 18,9 miljard euro personeelskosten ging 2,6 miljard naar freelancers of uitzendkrachten, 700 miljoen meer dan de bedoeling is. 

Vooral voor het repareren van de schade in de toeslagenaffaire en Groningen zijn veel extra mensen nodig. 

Ook de Belastingdienst huurt nog vaak zelfstandigen in, waar dat eigenlijk niet mag. De Belastingdienst stelde daarover geen andere keuze te hebben gehad. Er is een personeelstekort en zonder externe inhuur zou 'de continuïteit van de bedrijfsvoering in gevaar komen'.