Geen woningen, maar scheepsbouw: groot Amsterdams bouwproject van de baan

De nieuwe woningen zouden gebouwd worden op het Cornelis Douwesterrein in Amsterdam-Noord, het gebied naast de NDSM-werf. Daar bevinden zich nu nog de aloude droogdokken waar al ruim 100 jaar grote schepen worden onderhouden. Het is de de laatste grootschalige scheepswerf van de stad en is tegenwoordig in handen van scheepsbouwconcern Damen Shipyards. Er werken ruim tweeduizend mensen.

Het stadsbestuur wil het terrein, dat binnen de ring A10 ligt, dolgraag ontwikkelen tot een gebied waar zowel gewoond als gewerkt wordt. Er is in de bouwplannen ten zuiden van de Cornelis Douwesweg plek voor 9600 woningen, 6400 arbeidsplaatsen, 6 scholen, 7 zorgcentra en 48.000 m2 aan sportvelden.

Maar dat gaat nog wel even duren. Op verzoek van het Rijk heeft de provincie Noord-Holland het gebied vorige week aangewezen als 'Industrieterrein van Provinciaal Belang', zo ontdekte Het Parool. Dat betekent dat er voorlopig geen enkele woning gebouwd mag worden en dat het terrein 'behouden blijft voor de maritieme maakindustrie', meldt de provincie.

Nieuw stadsdeel

Bedrijventerrein Cornelis Douwe is onderdeel van het gedroomde nieuwe Amsterdamse stadsdeel Haven-Stad waar de komende decennia 40.000 tot 70.000 nieuwe woningen moeten verrijzen, met kantoorruimte voor 58.000 arbeidsplaatsen. Voor die nieuwbouw langs de randen van de haven moeten dan wel de nodige industriebedrijven wijken.

"Ik baal ontzettend van dit eenzijdig besluit", zegt de Amsterdamse wethouder Reinier van Dantzig (Woningbouw, Ruimtelijke Ordening, D66). "Het betekent dat woningbouw fors vertraagd wordt, terwijl Amsterdam een schreeuwend tekort aan woningen heeft."

Dat scheepsbouw hier voorrang krijgt op woningbouw, komt op aandringen van drie ministeries (Defensie, Economische Zaken, Infrastructuur en Waterstaat). "Het gaat om het belang van deze werf voor onze nationale veiligheid", schrijven zij in hun verzoek tot ontwerpwijziging. "Capaciteit om grote schepen te onderhouden, te repareren en te verduurzamen (ombouwen) is cruciaal voor de bescherming van onze nationale vitale belangen en strategische autonomie."

Andere belangen

Al lijken ook andere belangen mee te spelen. Damen Shipyards kreeg dit voorjaar een grote opdracht tot het verduurzamen van honderd containerschepen van de Franse rederij CMA CGM.  Die klus gaat jaren duren en vindt deels plaats in Amsterdam. Een zeldzaamheid, omdat dit soort opdrachten doorgaans naar werven in China of het Midden-Oosten gaat.

Daarbij is de bouw van nieuwe droogdokken duur en is er nog geen nieuwe locatie voor Damen. Het bedrijf zegt zelf niet tegen een verhuizing te zijn. "Maar we willen wel een goede plek aangeboden krijgen", zegt Damen-woordvoerder Rick van de Weg. "Dat hoeft niet per se in Amsterdam zelf te zijn, maar wel langs het Noordzeekanaal zodat schepen daar bij ons terecht kunnen bij een aanvaring of wanneer een motor uitvalt. Dat is belangrijk, ook voor de marineschepen van Defensie." 

Uiteindelijk verhuizen

De kans dat Damen Shipyards uiteindelijk zal verhuizen, is groot. Het bedrijf is geen eigenaar van de grond, maar heeft een huurcontract dat afloopt in 2028. De scheepsreparateur stelde eerder voor om de twee grote droogdokken te overkappen en in compacte vorm onderdeel te laten vormen van de nieuwe woonwijk. Maar dat ziet de stad niet zitten: het zou te lang duren en daardoor een verlenging van het huurcontract vergen.

Wethouder Van Dantzig is ervan overtuigd dat de woningen er uiteindelijk komen en dat veel industrie elders een plek kan vinden. "Ik vind Damen een fantastisch bedrijf dat past bij het dna van Amsterdam. Maar of de bouw van fregatten binnen stedelijk gebied toekomst heeft? Wij waren in gesprek met Damen en de provincie over een verhuizing. Dat vraagt om een forse investering die het Rijk moet doen."