Mantelzorg ontspoort vaak: 'Heb mijn moeder een schop gegeven'
Per ongeluk een zorgbehoevende partner beschimmeld brood geven of een extra slaappilletje overdag voor wat rust: mantelzorg kan soms ontsporen. "Niet uit kwade opzet, maar omdat de mantelzorger handelt uit overbelasting, onwetendheid of onkunde, kan dit leiden tot over de schreef gaan."
Het afgelopen jaar kwamen meer dan 800 meldingen van ontspoorde mantelzorg binnen bij Veilig Thuis. Volgens een woordvoerder is dat aantal de afgelopen jaren met 17 procent gestegen. Een bericht in Trouw hierover wordt bevestigd door Veilig Thuis. MantelzorgNL doet daarom nu, op de Internationale dag tegen Ouderenmishandeling, de oproep: meld het als je vermoedt dat de mantelzorg ergens ontspoort.
Die ontsporing begint vaak onschuldig. Zo kan een mantelzorger bijvoorbeeld kortaf of gefrustreerd reageren op een zorgbehoevend persoon. "Dan wordt eigenlijk alles van de zorg te veel", zegt Fleur Kusters van MantelzorgNL tegen RTL Nieuws. "Als iemand bijvoorbeeld drie keer per nacht uit bed moet om een bed te verschonen, dan ben je op een gegeven moment zó moe."
Relatie ontspoorde
Voor Twan Mensen is het een bekend verhaal. Hij was meer dan twintig jaar lang mantelzorger voor zijn moeder, die een herseninfarct kreeg toen hij 16 jaar oud was. "De relatie veranderde. Mijn moeder kon geen moeder meer zijn en ik geen kind meer."
De mantelzorg ging jarenlang constant door, van het ’s ochtends vroeg uit bed helpen van zijn moeder tot het indrukken van de hulpknop gedurende de nacht. Ondertussen was Mensen ook gewoon aan het werk en had hij een eigen gezin. "Voor we het in de gaten hadden, ontspoorden onze relaties in het gezin. Het was niet meer gezond", vertelt hij aan RTL Nieuws.
Ongemerkt raakte Mensen door alles overbelast. Vooral richting het einde van de mantelzorgperiode ontspoorde het. "Het was een optelling van frustraties", legt hij uit. "Het lukte niet om de juiste ondersteuning te vinden en door iets onbenulligs werden al mijn frustraties op dat moment te veel."
Schop
"Ik heb mijn moeder een schop gegeven", vertelt Mensen. "Waarschijnlijk vond ik op dat moment dat ze niet genoeg meewerkte en dat kwam er daar uit." Hij kan er nog steeds emotioneel van worden, vertelt hij.
"Het is het laatste wat je wil dat je overkomt. Je schrikt ervan en schaamt je kapot. Ik voelde me enorm schuldig", vertelt Mensen. Hij had gewild dat iemand destijds een melding had gemaakt of had opgemerkt dat hij en zijn gezin hulp nodig hadden bij de mantelzorg. Na het overlijden van zijn moeder hoorde hij ook pas dat de huisarts op het punt had gestaan om een melding te maken. "Maar dat heeft hij nooit gedaan."
Mensen vond uiteindelijk hulp bij een lokale instantie die met het hele gezin om tafel ging om te praten over hoe het thuis ging en ook echt maatwerk bood.
Vijf miljoen mantelzorgers
Nederland telt momenteel vijf miljoen mantelzorgers, waarvan 800.000 mantelzorgers zwaarbelast zijn, meldt MantelzorgNL. Dat zijn mantelzorgers die meer dan acht uur per week of langer dan drie maanden intensief voor iemand zorgen. "Bijvoorbeeld bij het samenwonen met een partner met dementie, zorg je bijna 40 uur per week voor iemand. Dat is gewoon een fulltime baan", vertelt Kusters.
Door lange wachtlijsten en personeelstekorten wordt er ook steeds meer van mantelzorgers gevraagd. In situaties waarbij wordt besloten dat opname van de zorgbehoevende toch de beste optie is, worden mensen bijvoorbeeld geconfronteerd met een wachtlijst van een half jaar. "Dan moet je echt goed in de gaten houden of dat half jaar goed gaat", zegt Kusters.
"Het is heel belangrijk om de mantelzorger daarbij te ondersteunen. Je hebt echt te maken met twee slachtoffers", vervolgt Kusters van MantelzorgNL. Juist door vermoedens van ontspoorde mantelzorg te melden, kan er meer zicht komen op die ontsporingen. "Het is ook een soort erkenning van die mantelzorger."
Waar moet je op letten?
Er zijn signalen waar je op kan letten als je vermoedt dat er sprake is van ontspoorde mantelzorg, bijvoorbeeld:
- Een mantelzorger is kortaf of gefrustreerd en pakt de zorgbehoevende misschien wat hardhandig aan.
- Aspecten thuis die erop wijzen dat er onvoldoende verzorging is, bijvoorbeeld een lege koelkast.
- Signalen van slechte hygiëne.
Bron: MantelzorgNL
In een eerdere reportage over mantelzorg gingen we langs bij Viroen Soebedar. Hij is al sinds zijn zestiende mantelzorger voor zijn moeder. Iets wat hij met liefde doet, maar ook weleens te veel voor hem is geworden.