Olaf Scholz is de nieuwe bondskanselier van Duitsland: wie is hij?
Duitsland heeft vanaf vandaag officieel een nieuwe bondskanselier. Na 16 jaar Merkel aan het roer is nu Olaf Scholz van de SPD de leider van onze oosterburen. Wie is deze man, wat worden zijn speerpunten en waar liggen de uitdagingen? "Scholz heeft nog niet de gunfactor."
"Hij is gekozen vanwege de betrouwbaarheid en voorzichtigheid die hij uitstraalt. Als teken van stabiliteit in een land dat niet graag in rep en roer is", zegt correspondent Jeroen Akkermans. De Duitse politicoloog Karl-Rudolf Korte noemt Scholz 'de beste Merkel': ingehouden, zakelijk, rustig en afwachtend.
Stille kracht
Maar of hij Merkel kan evenaren? "Merkel trad aan in 2005, dat was een compleet andere tijd dan nu. We zitten in een crisis en Scholz zal meer moeten meenemen dan alleen de terughoudendheid die hem kenmerkt. Ik weet niet of hem genoeg tijd gegund is om te groeien tot een echte leider, want dat straalt hij nu nog niet uit."
Scholz gaat al jaren mee in de Duitse politiek. In het laatste kabinet-Merkel was hij minister van Financiën en vicekanselier. Daarvoor was hij onder andere burgemeester van Hamburg. Dat hij de leider zou worden van de sociaaldemocratische SPD lag niet echt voor de hand. "De partij zag het eigenlijk helemaal niet zitten met hem", zegt Akkermans. "Hij is tegen heug en meug aangenomen als leider. Maar door het falen van de CDU/CSU is hij toch ineens komen bovendrijven. En nu worden al die eigenschappen die eerst als nadelig werden gezien, ineens nuttig bevonden."
Hanco Jürgens van het Duitslandinstituut sluit zich hierbij aan. "Scholz is gereserveerd, maar kan op een onverwacht moment toch heel aanwezig zijn. Hij is goed geïnformeerd, altijd op de hoogte, echt een stille kracht."
Een voorbeeld van Scholz' werk op de achtergrond is volgens Jürgens het coronaherstelfonds. "Hij heeft een belangrijke rol gehad in het opbouwen van dat fonds en hij heeft daarin best veel bereikt." Jürgens denkt dan ook dat in de verdere uitvoering van dit herstelfonds, Scholz een belangrijke rol zal spelen.
Vaccinatieplicht
Is de aankondiging van een vaccinatieplicht dan een eerste uiting van Scholz' daadkracht? "Het is interessant dat hij het taboe durft aan te snijden", zegt Akkermans. "Dat kun je zien als een teken van initiatief." Overigens is die vaccinatieplicht nog niet zeker, er moet nog over worden gestemd.
De uitvoering van deze mogelijk vaccinantieplicht kan nog een interessante uitdaging worden, denkt Jürgens. "In bepaalde deelstaten is nu al veel protest en die weerstand zal waarschijnlijk wel groeien. Het wordt een groot avontuur."
Speerpunten
De coalitie van de sociaaldemocratische SPD, De Groenen en de liberale FDP heeft in rap tempo een regeerakkoord gesloten. Ze gaan een einde maken aan het gebruik van kolen, het minimumloon verhogen en er zal flink geïnvesteerd worden in de infrastructuur.
"Merkel heeft veel laten liggen op het terrein van de digitale infrastructuur, snelwegen en spoorlijnen", zegt Jürgens. "Dit kabinet heeft voor een groot deel dezelfde prioriteiten als het vorige, maar die zijn niet uitgerold zoals gehoopt. Aan de andere kant zie je wel een grotere durf en zelfverzekerdheid om vooruit te gaan. Het is wel een veel progressiever kabinet."
"Het allerbelangrijkste voor Scholz is dat hij het sociale gezicht van Duitsland wil verbeteren", zegt Akkermans. Merkel werd verweten dat ze te veel in het voordeel van de grote bedrijven en industrieën handelde. Dat zal Scholz minder doen. "Maar ook voor hem is het belangrijk dat de banen daar blijven. Scholz zal dan in een spagaat belanden en een sterke ruggengraat moeten hebben om beslissingen te verdedigen."
Eén van zijn beloftes heeft Scholz in ieder geval al wel ingelost: zijn kabinet bestaat voor de helft uit vrouwen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Wereldleider
In de Europese Unie was Merkel een leidende figuur. Heeft Scholz het in zich om die rol van haar over te nemen? Jürgens: "Merkel heeft altijd gebruik gemaakt van de onderschattingsfactor. Scholz kan dat ook doen. De rol van Duitsland internationaal is ook om te onderhandelen met iedereen en te kijken waar compromissen liggen." Dan kan een bescheiden karakter nog best van pas komen.
Bovendien heeft Scholz eigenlijk geen keus, meent Jürgens. "Hij weet heel goed, dat als Duitsland treuzelt, de hele wereld zal zeggen: hadden we Merkel nog maar. Ik denk daarom dat hij wel degelijk zal laten zien dat hij ook een man is met standpunten waar je niet omheen kunt."
Naast het coronaherstelfonds, zal Scholz zich op Europees vlak waarschijnlijk ook focussen op het aanpakken van belastingparadijzen, een gevoelig punt voor Nederland. Hoewel er niet direct aanleiding is om te denken dat de relatie tussen Nederland en Duitsland verslechtert, denkt Jürgens dat ons kabinet wel goed moet nadenken wat ze Duitsland kan bieden. "Bijvoorbeeld op het gebied van het coronaherstelfonds, of de herverdeling van vluchtelingen. Als je invloed in Europa wil, dan is het belangrijk om op de radar van Berlijn te zijn."
Ook buiten Europa wordt Duitsland altijd als een belangrijke speler gezien. De minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, wil de relatie met andere landen laten afhangen van het mensenrechtenbeleid daar. Dat kan gevolgen hebben voor samenwerking met bijvoorbeeld Rusland, China en Turkije. "En dat kan een interessante uitdaging worden", zegt Jürgens.
Spanningen
Minimumloon, pensioenen, verduurzaming. Of dit alles Scholz gaat lukken binnen de voorgestelde begroting, moet nog maar blijken. "De grootste spagaat is de hang van belastingverlaging van de minister van Financien (de liberaal Christian Lindner) en de sociale plannen van Olaf Scholz", zegt Akkermans.
Jürgens: "Ze hebben nogal veel beloofd, maar als er een crisis komt en er is meer geld nodig, dan kunnen ze dat begrotingsevenwicht wel op hun buik schrijven. Het lijkt nu allemaal heel harmonieus, maar er zijn veel mogelijke spanningen in het kabinet die op een later moment kunnen opspelen."