Dit gebeurt er met de miljarden die Oekraïne gedoneerd krijgt
Maandagavond werden de EU-leiders het eens over nog eens een half miljard euro steungeld aan Oekraïne. Het is de zoveelste westerse donatie aan het door oorlog verscheurde land. Al deze verschillende donaties gaan voor een groot deel naar wapens en noodhulp, maar moet Oekraïne ook economisch doen overleven.
De 500 miljoen euro van maandag is een verdubbeling van het bedrag dat Brussel op 28 februari toezegde. Net als toen gaat het gros van het geld (450 miljoen) naar wapens en de rest naar 'niet-dodelijke' goederen, waaronder brandstof, helmen en EHBO-trommels.
Naast hulp voor veiligheid en defensie gaf de EU in februari ook 1,2 miljard euro aan leningen om de Oekraïense economie overeind te houden, nadat het land door alle onzekerheid geen toegang meer had tot de internationale kapitaalmarkten.
Eerste keer
De 1 miljard is afkomstig uit de European Peace Facility (EPF), een fonds dat in 2018 is opgezet. Het oorspronkelijke idee was om via dit EPF-fonds indirecte militaire steun te verlenen aan vredesmissies, om zo de Europese veiligheid te vergroten. Maar in het geval van Oekraïne koopt de EU nu voor de eerste keer wapens voor een land dat onder vuur ligt.
"Een heel belangrijke en uitzonderlijke stap voor de EU", zegt defensie-deskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael. "En het is supersnel gegaan. Maar het is ook een uitzonderlijke tijd met een brandhaard aan je eigen buitengrenzen. Dat vraagt om uitzonderlijke maatregelen. Mocht de oorlog voortduren, dan is ook helemaal niet uitgesloten dat de EU nog meer geld doneert."
"Een hele belangrijke en uitzonderlijke stap voor de EU."
'Snel factuur inleveren'
Overigens moet Nederland volgens hem snel handelen. Het EPF-fonds is namelijk geen onderdeel van het standaard EU-budget, wat betekent dat de lidstaten naar rato extra geld bijdragen. Zandee: "Maar het zijn ook de lidstaten zelf die militair materieel leveren. Zij leveren hun factuur in bij Brussel. Nederland zal dus snel moeten handelen, want als je traag bent, kan het fonds leeg zijn."
Defensie doneerde eind februari 200 Stinger-luchtdoelraketten, 50 antitankwapens, geweren en munitie aan Oekraïne. Begin maart volgde een nieuwe Nederlandse lading, waaronder ook medicijnen, doktersjassen en mondmaskers. De zorgsector doneerde infusen, pompen en transfusiesets aan dit transport. Daarnaast maakt Nederland geld vrij voor noodhulp aan oorlogsslachtoffers, opgeteld zo'n 40 miljoen euro.
IMF en Wereldbank
De EU-lidstaten zijn zeker niet de enige landen die Oekraïne financiële hulp geven. Terwijl ook multilaterale instituties een stevige duit in het zakje doen: het Internationaal Monetair Fonds (IMF) maakt versneld omgerekend bijna 1,3 miljard euro over. Geld dat bedoeld is om de eerste economische klap van de oorlog op Oekraïne op te vangen.
De Wereldbank werkt aan een steunpakket van opgeteld 2,7 miljard euro, wat besteed wordt aan onder meer zorg en onderwijs. De Wereldbank heeft ook een trustfonds (MDTF) opgezet zodat landen snel donaties kunnen doorsluizen naar Oekraïne. Daar was donderdag al ruim 130 miljoen euro ingebracht. Nederland gaf begin deze maand een garantie af aan de Wereldbank waarmee Oekraïne 100 miljoen euro extra kan lenen. Dat geld is specifiek bedoeld om de begroting van Oekraïne te stutten. Mocht de regering-Zelenski vallen, kan Nederland het geld terugtrekken en doneren aan de de Oekraïense bevolking.
VS en VK
Veruit het meeste geld krijgt Oekraïne van de Verenigde Staten. Het Amerikaanse Congres ging vorige week akkoord met 13,6 miljard dollar (12,3 miljard euro) aan nooduitgaven voor Oekraïne - waarvan 3,2 miljard euro aan wapens.
Het Witte Huis kwam met een indrukwekkende lijst van deze 'veiligheidshulp'. De 800 miljoen dollar komt in de vorm van onder meer 800 Stinger-luchtdoelraketten, duizenden antitankwapens, granaatwerpers, pistolen, machinegeweren, munitie, kogelvrije vesten en helmen. Eerdere Amerikaanse donaties bestonden uit onder meer helikopters, patrouilleboten, radarsystemen, 40 miljoen kogels en ruim een miljoen granaten.
"President Biden heeft van meet aan gezegd dat de VS geen troepen stuurt", zegt correspondent Erik Mouthaan vanuit New York. "Omdat Oekraïne teleurgesteld zal zijn dat het machtigste leger ter wereld hen niet helpt, denk ik dat Biden de portemonnee flink opentrekt. Ook zien de Amerikanen niet graag dat Rusland een heel land kan overnemen en zo de wereldorde verstoort."
"De Amerikanen zien niet graag dat Rusland een heel land kan overnemen."
Ook de Britten leveren de nodige wapens. Het gaat om 3615 antitankraketten, handvuurwapens, kogelvrije vesten en medische benodigdheden. Opgeteld trekt het Verenigd Koninkrijk 400 miljoen pond (480 miljoen euro) uit voor humanitaire en economische hulp aan in Oekraïne en diens buurlanden.
Canada, Australië en zelfs Japan
Canada heeft tot dusver ruim 104 miljoen euro toegezegd aan Oekraïense oorlogsslachtoffers. Het land stuurt verder 100 antitankwapens met 2000 raketten naar het front. Ook Australië trekt de portemonnee. Dankzij een nieuwe donatie dit weekend van ongerekend ruim 14 miljoen staat de teller in dat land op ruim 61 miljoen euro aan militaire steun, en bijna 44 miljoen euro humanitaire hulp.
Opvallend is dat ook Japan militair materieel levert aan een ander land. Geen wapens - het land worstelt net als Duitsland met zijn oorlogsverleden - maar wel kogelvrije vesten en andere basisbenodigdheden zoals tenten, kleding, helmen, hygiëneproducten en stroomgeneratoren.
Inzamelingsacties
Dit alles staat nog los van alle particuliere donaties voor noodhulp, waaronder ruim 150 miljoen euro uit Nederland via de landelijke Giro555-actie (inclusief 1,5 miljoen euro overheidsgeld). Ook in andere landen zijn inzamelingsacties, zoals in België waar vorige week 17,7 miljoen euro werd opgehaald, en het VK waar de teller na een week op 177 miljoen euro stond. Al dit geld wordt besteed aan voedsel, water, eerste hulp, medicijnen, kleding en dekens.