De EU wil eigen interventiemacht, maar de Russen liggen er niet wakker van
Meer Europese weerbaarheid, minder afhankelijkheid van de Verenigde Staten en een team van 5000 militairen dat binnen korte tijd op de been te brengen moet zijn. Dat heeft de Europese Unie afgesproken in een nieuw, ambitieus militair akkoord. Maar denk vooral niet dat we daarmee tegen de Russen gaan strijden. Een paar zaken die je moet weten.
1. Dit is er afgesproken
In Brussel hebben de EU-ministers van Buitenlandse Zaken het Strategisch Kompas vastgesteld. Zoals ze zelf zeggen 'een nieuw EU strategiedocument dat op ambitieuze wijze richting geeft aan het Europese veiligheids- en defensiebeleid voor de komende 5 tot 10 jaar'.
Het idee is om meer te investeren en onderling beter en intensiever samen te werken op het gebied van defensie. "Het Europese Defensiefonds zal een belangrijke rol spelen bij het aanjagen van gezamenlijke Europese defensieprojecten", schrijft het kabinet in een persbericht.
Een concreet plan in het Kompas is de zogenoemde 'Rapid Deployment Capacity'. Dat moet een groep zijn van 5000 Europese militairen die snel op de been te brengen zijn. "Deze moet in 2025 operationeel zijn."
Belangrijk om hier te vermelden: het gaat hier niet om de zogenoemde flitsmacht, waar vorige maand veel over te doen was toen Rusland Oekraïne binnenviel. Die flitsmacht is een onderdeel van de NAVO, en dus niet van de EU. Deze 'NATO Response Force' werd onlangs ingezet om de oostelijke NAVO-lidstaten te beschermen die zich bedreigd voelen door Rusland.
2. De interventiemacht wordt niet ingezet in Oekraïne
De afspraken die zijn gemaakt in het Strategisch Kompas zijn voor de lange termijn en dus niet voor de oorlog in Rusland. "Dit is bijvoorbeeld voor vredesactiviteiten in Afrika. Ook om de Amerikanen te ontlasten", zegt Dick Zandee, defensie-expert van het Clingendael Instituut. "De Russen zullen zich om deze afspraken dus ook niet heel druk maken."
De nieuwe macht hoeft ook niet te worden ingezet voor de huidige oorlog, want daar is de NAVO voor, mocht het zover komen. "Maar verbetering van de Europese capaciteiten dient uiteindelijk ook de NAVO. Ze zijn aanvullend aan elkaar", zegt Zandee. "Maar de EU concentreert zich vooral buiten Europa op dit vlak."
Zelfs als de EU de troepen zou willen inzetten in Oekraïne, gaat dat niet. Zandee: "Volgend jaar beginnen de trainingen, en in 2025 moet de interventiemacht inzetbaar zijn."
3. Afwachten in hoeverre Nederland meedoet
Nederland was in het verleden niet al te gretig om veel geld uit te geven aan defensie. "We hebben op dit vlak een heel slechte naam", zegt Zandee. De vraag is of we dat in dit geval wel gaan doen. "We zullen nu echt mensen en middelen moeten gaan leveren."
Het kabinet schrijft dat 'het Nederlandse kabinet de komende jaren 3 miljard euro per jaar extra investeert in de krijgsmacht, en bekijkt op dit moment of nog meer nodig is'.
Afgesproken is dat NAVO-lidstaten 2 procent van het Bruto Binnenlands Product (de totale waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten in een jaar) investeren in defensie. Maar dat haalde Nederland - net als veel andere landen - niet. Onder meer Duitsland heeft nu gezegd dat extra geld wel te zullen investeren.
4. Dit is geen opmaat naar een Europees leger
Meer samenwerking, meer investeren, je zou misschien denken dat het een eerste stap is richting een Europees leger. Maar dat is het zeker niet, verzekert Zandee. "Dat gaat veel te ver. Er komen samenwerkingsverbanden, maar de culturele verschillen zijn te groot voor een echt Europees leger. De communicatie is ook moeilijk. Een Griek spreekt geen Noors, enzovoort."
Je zult nu meer clusters van samenwerkingen krijgen, zegt Zandee. "Maar een Europees leger is echt onmogelijk."