Oekraïne verplaatst focus naar het zuiden, groot tegenoffensief op komst

Rusland claimde vorige week dan eindelijk de overwinning in de regio Loehansk. Daarmee is één van de twee provincies van het inmiddels befaamde Donbasgebied in Russische handen. De andere is Donetsk. Ook daar blijven de Russen terrein winnen.

Intussen riep de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek op nationale televisie vrouwen en kinderen op de zuidelijke provincies Cherson en Zaporizja te ontvluchten, zodat ze 'geen menselijke schilden worden'. Het zou zomaar kunnen duiden op een grootschalig tegenoffensief van Oekraïne.

Zaporizja is voor Oekraïne vooral belangrijk vanwege het grote kerncentrale-complex in de regio, op dit moment in handen voor de Russen. Toch lijkt de focus iets verder naar het zuidwesten te liggen. 

"We kunnen natuurlijk niet in hun hoofden kijken, maar in principe zijn er twee opties", zegt Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "De eerste is dat ze voor de Russen de aandacht wat afleiden van de Donbas, om de boel daar te vertragen."

De andere is om de westelijke kant van de Dnjepr weer in handen te krijgen. Dat is de grootste rivier van Oekraïne, die in het noorden vanuit Belarus binnenkomt en uitmondt in het zuiden in de Zwarte Zee. De twee opties kunnen volgens Bolder ook uitstekend samengaan.

Cherson, een grote stad aan de rivier en momenteel in handen van de Russen, is cruciaal. "Oekraïne wil in ieder geval Cherson terug en de Russen de Djnepr over zetten", zegt Dick Zandee, defensie-expert bij Instituut Clingendael.

Cherson is vooral zo belangrijk omdat nog verder naar het westen de havenstad Odessa ligt. Het merendeel van de Oekraïense export verlaat normaal gesproken via Odessa het land. Als de oorlog voorbij is, heeft Oekraïne de haven hard nodig om de economie draaiende te houden. 

Nu is Odessa nog in Oekraïense handen, maar de angst leeft dat de Russen na de Donbas ook daarheen willen oprukken.

"Dan is het strategisch heel belangrijk om de Russen aan de verkeerde kant van de rivier te hebben", zegt Zandee. "Dan kun je alle bruggen opblazen en wordt zo'n rivier een lastige horde voor de Russische troepen."

Westerse wapens

Maar dan moet je dat wel eerst voor elkaar krijgen. De verwachting is dat Oekraïne aan de slag gaat met de wapens die het van het Westen heeft gekregen. Zo werd ook Slangeneiland, voor de kust van Odessa, al terugveroverd op de Russen.

Oekraïne heeft zogeheten HIMARS-raketten gekregen, waarmee over een afstand van 70 à 80 kilometer tot op drie meter nauwkeurig kan worden gericht. "Het zijn niet eens de zwaarste raketten, maar als je een munitieopslag in de roos treft, ontploft die wel", zegt Patrick Bolder.

In de Donbas durft Oekraïne die raketten niet of nauwelijks in te zetten. "Dat heeft er vooral mee te maken dat ze daar de precieze locaties van de doelen niet goed in kaart kunnen brengen", legt Bolder uit. "In het zuiden kunnen ze dat denk ik een stuk beter."

'Donbas opgegeven'

Daar ligt dus momenteel ook de prioriteit voor Oekraïne. "Ik denk eerlijk gezegd dat ze de Donbas een beetje hebben opgegeven", zegt Bolder. "Als je de bezette gebieden bij elkaar optelt, heb je een front van 1300 kilometer. Oekraïne heeft niet de manschappen om overal aan te vallen. Ze moeten kiezen."

De zware wapens van het Westen zullen vooral buiten de stad Cherson worden ingezet. "Ik verwacht niet dat ze hun eigen stad onder vuur gaan nemen", zegt Zandee. "Dan vallen ze hun eigen burgers aan, en dat heeft Oekraïne tot nu toe niet gedaan deze oorlog."

Druk opvoeren

Wel zou Oekraïne zo de stad kunnen omsingelen en de druk opvoeren. "En dan straat voor straat de stad innemen", zegt Zandee. "En vooral hopen dat de Russen voor die tijd de benen nemen. Zij zijn meestal niet bereid tot die straatgevechten."

Een tijdsduur is er niet op te plakken, maar, zegt Zandee: "In Cherson zitten veel zogeheten bestuurstroepen die erop gericht zijn het stadsbestuur al dan niet tijdelijk over te nemen. Als die troepen straks weggaan, is dat wel een teken dat de Russen de stad opgeven."