Oekraïne behandelt krijgsgevangenen 'bewust humaner' dan de Russen

Over Oekraïense militairen die gevangen worden genomen door de Russen weten we dat ze niet altijd op een menselijke manier worden behandeld. Ze worden gemarteld en mishandeld, blijkt uit een VN-rapport. Rusland ontkent dat overigens. 

Militair gevoelig onderwerp

Hoe Oekraïne op zijn beurt met Russische krijgsgevangenen omgaat, daarover is veel onbekend. "Oekraïne doet heel weinig mededelingen over zijn krijgsgevangenen", zegt Han Bouwmeester, hoofddocent militaire strategie aan de Nederlandse Defensie Academie. "Het is een militair gevoelig onderwerp. Als Rusland bijvoorbeeld achter de locatie komt waar ze worden vastgehouden, kunnen ze daarnaar handelen. Oekraïne wil zo min mogelijk delen over zijn strategie."

Wel zegt de Oekraïense president Zelenski dat er al zoveel Russen vastzitten dat er geen plek meer is voor nog meer Russische krijgsgevangenen. 

Om hoeveel het precies gaat, valt niet te controleren. Op sociale media verschijnen de laatste weken steeds vaker beelden van Russische krijgsgevangenen. Video's die wij niet mogen delen, omdat het herkenbaar in beeld brengen van krijgsgevangenen officieel niet toegestaan is. 

Nieuwszender DW maakte onderstaande reportage over de kampen waar krijgsgevangenen belanden. De gevangenen zijn anoniem in beeld gebracht. Of het er op dagen waarop er niet wordt gefilmd ook zo aan toegaat, is niet te checken.

De Russische krijgsgevangenen worden apart gehouden van Oekraïense gevangenen, voor hun eigen veiligheid. De kamers waar de Russen verblijven zijn niet groot, ze krijgen drie keer per dag eten en eens per week toegang tot een douche, zo is te zien in bovenstaande reportage. En ze hebben toegang tot medische hulp.

'Niet tot niveau Russen verlagen'

"Ik kan mishandelingen van gevangenen niet uitsluiten, maar dat heb ik nog niet gezien of meegekregen", zegt Cinta Depondt, Oekraïne-expert bij vredesorganisatie PAX. De omstandigheden zijn in elk geval niet fijn, maar voldoen volgens haar meestal aan de Conventies van Genève.

Dat zijn regels die gelden in een internationaal conflict. Alle landen in de wereld hebben dit verdrag ondertekend. Ook over krijgsgevangenen zijn afspraken gemaakt. Zo is het gebruik van geweld tegen hen niet toegestaan.

Conventies van Genève

Alle krijgsgevangenen moeten te allen tijde worden beschermd, in het bijzonder tegen iedere daad van geweld of vreesaanjaging, tegen beledigingen en de nieuwsgierigheid van het publiek. Represaillemaatregelen ten aanzien van krijgsgevangenen zijn verboden.

Het Internationale Comité van het Rode Kruis specificeert dat 'elk materiaal dat de identificatie van individuele gevangenen mogelijk maakt, normaliter moet worden beschouwd dat zij worden onderworpen aan publieke nieuwsgierigheid en daarom niet mag worden verzonden, gepubliceerd of uitgezonden'.

Bron: Amnesty

Volgens Matilda Bogner, hoofd mensenrechten voor de VN in Oekraïne, is het risico op mishandeling het grootst op het moment dat de militairen gevangen worden genomen en worden vervoerd naar de gevangenis. 

'Niet tot niveau Russen verlagen'

"De Oekraïners zijn natuurlijk hartstikke kwaad, maar aan de andere kant houden ze zich meestal aan de afgesproken regels. Behalve de filmpjes die naar buiten komen. Ze willen zich niet tot het niveau van de Russen verlagen. Dat is een bewust beleid van het ministerie van Defensie. Oekraïne hecht veel belang aan het internationale recht, de militairen worden daar dan ook voor getraind", zegt Cinta Depondt van PAX. 

Vooral in het begin van de oorlog werden video's van Russische krijgsgevangenen gedeeld, ziet Bouwmeester. "Er werd toen geprobeerd om emotie los te krijgen bij de Russische zijde. Oekraïne is natuurlijk ook niet heilig. Er werden filmpjes op Tiktok en Telegram geplaatst van de Russische krijgsgevangenen. Dat is daarna niet meer zoveel gebeurd."

'Bruut en wreed'

Het Rode Kruis houdt toezicht op de manier waarop de Russische gevangenen worden behandeld. Een vertegenwoordiger van het Rode Kruis laat weten dat de Russen veel beter worden behandeld dan de Oekraïense gevangenen. "Dat verbaast mij niet", zegt Bouwmeester. "Het Russische leger is bruut en wreed in oorlogvoering, dat kun je doortrekken naar de manier waarop er met krijgsgevangenen wordt omgegaan."

De Oekraïense presidentieel adviseur heeft aangekondigd dat de Russische krijgsgevangenen worden ingewisseld voor Oekraïense militairen die door Moskou worden vastgehouden.