Vol spanning kijkt Oekraïne naar… de Amerikaanse midterm-verkiezingen
Ook in Oekraïne wordt met spanning uitgekeken naar de ontknoping van de Amerikaanse midterm-verkiezingen. De omvangrijke militaire en financiële steun die het land krijgt van de VS is onder de Republikeinse partij geen zekerheid. En die steun is cruciaal voor Oekraïne bij het onderhandelen over vrede met Rusland.
Sinds het begin van de Russische invasie op 24 februari heeft de regering van de Amerikaanse president Joe Biden ruim 18,2 miljard dollar (zo'n 18,1 miljard euro) aan militaire hulp gegeven aan Oekraïne. Ter vergelijking: de Europese Unie doneerde zo'n 3 miljard euro.
De Amerikaanse steun is onder Biden stabiel gebleken. De Democratische president beloofde de afgelopen meermaals Oekraïne 'zo lang als nodig is' te zullen blijven steunen in zijn verdediging tegen de Russische agressie.
'Geen blanco cheque'
Maar blijft dat ook zo als de Republikeinen straks meer macht krijgen? Vooral aan de rechterflank van de Republikeinse partij hebben politici zich uitgesproken tegen de ruimhartige steun aan Oekraïne. Zij vinden dat het geld beter besteed kan worden in de VS, en wijzen op een dreigende recessie.
Kevin McCarthy, de machtige Republikeinse oppositieleider in het Huis van Afgevaardigden, zei vorige maand dat Amerika 'geen blanco cheques' meer zal uitschrijven voor Oekraïne als zijn partij de controle over het Congres herovert tijdens de midterm-verkiezingen.
Groeiende bezorgdheid
Het kan nog sterker. Zo beloofde Congreslid Marjorie Taylor Greene vorige week dat er 'geen cent meer' naar Oekraïne gaat als de Republikeinen het voor het zeggen krijgen. Taylor Greene, die de extreemrechtse complottheorie QAnon aanhangt, werd gisteren ruimschoots herkozen als lid van het Huis van Afgevaardigden (vergelijkbaar is met de Nederlandse Tweede Kamer).
Het leidde tot groeiende bezorgdheid in Oekraïne. "We hopen voor ons dat we geen slachtoffer worden van het partijendebat dat zich nu in de VS ontvouwt", zei de Oekraïense politica Ivanna Klympush-Tsintsadze tegen nieuwssite Politico. "Dat is de vrees, omdat we niet alleen heel erg afhankelijk zijn van Amerikaanse steun, maar ook van het Amerikaanse leiderschap als het gaat om het volhouden van de gezamenlijke inspanningen van andere landen."
Uitslagen midterms
Uit de laatste tellingen blijkt dat de Republikeinen vrijwel zeker een meerderheid behalen in het Huis van Afgevaardigden. "Maar niet met de grote meerderheid waarop ze hadden gehoopt", zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan.
Bij de strijd om 34 van de 100 zetels in de Senaat (vergelijkbaar met onze Eerste Kamer) is het enorm spannend en kan het nog beide kanten op. En vooral de Senaat is van belang voor de Amerikaanse steun aan Oekraïne, zegt Mouthaan. "De Senaat neemt meestal het voortouw bij buitenlands beleid. Als de Democraten daar winnen, kan Biden geld blijven krijgen voor steun aan Oekraïne."
Mouthaan verwacht niet dat die steun binnenkort wegvalt. "Ik zie het niet snel gebeuren. Bij een Republikeinse meerderheid zal er wel een kritisch onderzoek komen, met de vraag: wordt al dat geld aan Oekraïne wel goed besteed? Bidens grote pot voor Oekraïne is ook nog niet leeg. Maar of er nog zo'n pot komt, hangt af van de verkiezingsuitslag."
EU belooft vooral
Als de Amerikaanse steun (deels) wegvalt, zullen alle ogen zich richten op de EU. Eind mei zegden de EU-leiders 9 miljard euro toe aan Oekraïne. Daarvan is pas zo'n 6 miljard euro goedgekeurd door de lidstaten, die ruzie maken over de vraag of dat geld een gift of een lening moet zijn. Het gevolg: 'slechts' 3 miljard euro is daadwerkelijk gedoneerd aan Kiev, naast 1,2 miljard euro aan leningen.
Om publieke diensten in Oekraïne draaiende te houden in 2023, is maandelijks 3 tot 4 miljard euro nodig, schat het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie beloofde vorige maand dat Oekraïne volgend jaar elke maand zo'n 1,5 miljard euro van de EU krijgt om die lopende kosten te kunnen betalen. Hoe dat steunpakket van totaal 18 miljard wordt geregeld, is nog onduidelijk.
Terwijl onder de Republikeinen de steun afneemt om het leger van Oekraïne te blijven financieren, moedigde de regering-Biden Oekraïne achter de schermen aan om meer bereidheid te tonen om met Rusland te onderhandelen, onthulde The Washington Post afgelopen weekend.
Vrede ver weg
Dat lijkt effect te hebben gehad. De Oekraïense president Volodomir Zelenski zei maandagavond dat hij open staat voor 'serieuze vredesgesprekken' met Rusland. Zelenski legde daarbij nog eens zijn drie eisen op tafel: het teruggeven van de Oekraïense controle over zijn eigen grondgebied, financiële compensatie voor de invasie en het berechten van oorlogsmisdadigers.
Het zijn eisen waarmee de Russische president Poetin niet zomaar akkoord zal gaan. En dus is vrede nog ver weg en blijft de strijd op het slagveld voortduren. Waarbij zowel Oekraïne als Rusland in de komende wintermaanden hoopt zijn onderhandelingspositie waar het maar kan te verbeteren.
