Winterse ontberingen in Oekraïne 'cruciaal voor vechtbereidheid'
Met de winter op komst gaat het weer een belangrijke rol spelen bij de strijd in Oekraïne, verwachten militair experts. Want kou heeft niet alleen effect op materiaal, het is bovenal bepalend voor de motivatie van soldaten, zegt oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Kou is geen emotie die je kan uitschakelen."
Het grootste deel van Oekraïne heeft vanwege een landklimaat te maken met extreme temperaturen in de winter. Van oktober tot maart ligt de gemiddelde temperatuur onder het vriespunt, waarbij de Siberische kou geregeld het land binnentrekt.
Warm blijven in een land waar het kwik kan dalen tot wel -30 graden Celsius - zoals in januari 2006 gebeurde - is dan ook een serieuze opgave op het slagveld. De winter heeft ook onmiskenbaar een negatieve invloed op de werking van modern militair materiaal, dat door het vele gebruik van elektronica, kwetsbaar is voor de kou.
Overleven
Volgens oud-commandant De Kruif laat de krijgshistorie vooral duidelijk zien dat de kou invloed heeft op de innerlijke motivatie van soldaten. "Als het tien graden vriest en het stevig waait, dan is een mens aan het overleven. Hij of zij is dan nauwelijks nog in staat om militaire opdrachten uit te voeren. Kou is geen emotie die je kan uitschakelen."
Dat terwijl juist motivatie en leiderschap volgens hem cruciaal zijn. Vooral in een oorlog waarbij grondtroepen worden ingezet, zoals in Oekraïne nu ruim acht maanden gebeurt. In de oostelijke Donbas-regio zijn dit jaar loopgraven aangelegd die doen denken aan de Eerste Wereldoorlog.
"Het begint altijd bij de mens zelf", zegt De Kruif. "Als de motivatie ontbreekt, dan komt het slechte weer nog harder aan. Terwijl als je enorm gemotiveerd bent, de invloed van het weer geringer is. Het vergroot de verschillen die er zijn op het slagveld dus uit. En is zo cruciaal voor de vechtbereidheid."
"Het begint altijd bij de mens zelf."
Wie profiteert?
Alleen de vraag is: wie heeft daar onder de streep nadeel van? De Russen die volgens diverse bronnen minder bereid zouden zijn om te vechten, of toch de Oekraïners die bij het heroveren van hun grondgebied te maken krijgen met veel lastigere omstandigheden dan de afgelopen maanden?
De winter zou volgens die laatste analyse het tegenoffensief van Oekraïne juist kunnen vertragen, legt Rusland-correspondent Eva Hartog uit. "Het zou de Russische troepen volgens militair experts meer tijd gunnen om de verdediging van de ingenomen gebieden te versterken."
Maar de winter heeft voor Rusland ook een groot nadeel. Al sinds de invasie eind februari begon, wordt geklaagd over twee dingen: de gebrekkige voorbereiding en de karige uitrusting van Russische soldaten.
Hartog: "En sinds de mobilisatie zijn die klachten alleen maar toegenomen. Zelfs het Kremlin erkent dat er een probleem is. De moraal in het Russische leger is al niet bepaald hoog en een strenge winter zou voor vele soldaten weleens de laatste druppel kunnen zijn."
Maar Poetin hoopt vooral dat een lange en koude winter de bevolkingen van Oekraïne en Westerse landen zal uitputten. En mensen zal aansporen om hun leiders onder druk te zetten om tot een akkoord te komen met Rusland. Het Russische leger voert de laatste weken doelgerichte raket- en droneaanvallen uit op kritieke infrastructuur, waardoor de bevolking deels zonder energie en water komt te zitten.
Verminderd daglicht
Dan het materiaal. Wapens zitten tegenwoordig vol met elektronische componenten, wat ze gevoeliger maakt voor extreme weersomstandigheden. Daarnaast wordt in Oekraïne volop gebruik gemaakt van wapens die 'precisiegeleide munitie' afvuren. Die moderne wapens zijn volgens De Kruif bij slechtere weersomstandigheden en verminderd daglicht minder goed in staat om een specifiek doelwit precies te raken.
En beide legers zijn voor hun stroomvoorziening afhankelijk van accu's, die minder presteren bij koud weer. "In winterse omstandigheden zijn de logistieke eisen alleen maar hoger", zegt hij. "Je moet meer batterijen opladen, veel meer onderhoud plegen en de inzetbaarheid van wapensystemen neemt af."
Het maakt legers volgens de voormalig commandant kwetsbaarder in hun operaties. Tanks en grondtroepen hebben namelijk meer moeite op buiten de gebaande paden te manoeuvreren. Hun logistiek is afhankelijk van begaanbare wegen, en als je daar door vorst of modder geen beschikking over hebt, levert dat al snel grote problemen op.
"In winterse omstandigheden zijn de logistieke eisen alleen maar hoger."
Binnenlijnen
De Kruif: "Ik denk dat dit qua logistiek op dit moment meer invloed heeft op de Russen. Die hebben langere logistieke lijnen dan de Oekraïners. De Russen moeten altijd 'buitenom' voor hun bevoorrading, buitenlijnen noemen we dat. Terwijl Oekraïne juist via binnenlijnen kan werken, en deze lijnen ook kan verleggen."
Tegelijkertijd ziet hij ook voordeel voor de Russische soldaten deze winter. "De meeste van hen komen van achter het Oeralgebergte. Zij zijn wat kou betreft wel wat gewend. Maar aan de andere kant: als je qua uitrusting maar één buitenbroek en één goede jas tegen de winter hebt, dan is dat wel buitengewoon karig."