Gaat Duitsland dan toch overstag? Vijf vragen over wel/niet sturen zware tanks

1. Waarom is het besluit van Duitsland zo belangrijk?

Omdat het Duitse defensiebedrijf Rheinmetall de tanks fabriceert, speelt Duitsland een sleutelrol. Alle landen die ook over Leopards beschikken, moeten eerst van Duitsland toestemming krijgen voordat zij hun exemplaren kunnen leveren aan Oekraïne. "Zo is het nu eenmaal internationaal geregeld", zegt defensiedeskundige Danny Pronk van SoSecure. "Mocht Nederland besluiten om oude F-16's aan derden te verkopen, dan hebben we ook goedkeuring nodig van de VS."

Polen, dat graag Leopards naar Oekraïne wil sturen, voert de druk op Duitsland daarom op: "Tanks horen niet in een pakhuis te staan", zei de Poolse premier Morawiecki vandaag. Ook Finland heeft al toegezegd dat het zijn oude exemplaren naar Oekraïne wil sturen.

Maar de Duitse regering is terughoudend, zegt correspondent Jeroen Akkermans. "Omdat de Leopard een zeer krachtig aanvalswapen is, kan dat worden gezien als een escalatie. Het is de vraag wat de Russen dan gaan doen. De Duitsers zijn ervoor bevreesd dat zij die stap zetten als eerste op het Europese vasteland. Ook gezien hun eigen geschiedenis willen ze niet worden afgerekend op zo'n eventuele escalatie van de oorlog."

2. Wat betekent de Leopard 2 voor Oekraïne?

Kortgezegd: de Oekraïense tanks raken op, zegt defensiedeskundige Pronk. "Oekraïne beschikt zelf ook over tanks, die zijn nog van Sovjetmakelij, maar de aantallen zijn op het slagveld behoorlijk gereduceerd. Kiev wil die voorraden graag uitbreiden, zodat ze een tegenoffensief kunnen blijven voeren."

Met een tank kun je aan het front door de linies van de tegenstander beuken, zegt Pronk. Dat is nodig nu beide partijen zich steeds meer ingraven, bijvoorbeeld in de Donbas. "Een tank is het meest krachtige wapen op land. Die beschikt over een kanon van een aanzienlijk kaliber en is ook zwaar bepantserd waardoor-ie behoorlijk onkwetsbaar is. Daarmee kun je naar voren aanvallen en iets forceren, in dit geval wil Oekraïne een groot tegenoffensief beginnen om zo meer land op Rusland te heroveren."

De Leopard 2 is daarnaast geavanceerder, krachtiger en zwaarder dan de huidige Oekraïense tanks. "Dat gewichtsverschil van zo'n twintig ton zit hem vooral in de bepantsering, waardoor je grotere overlevingskansen hebt op het slagveld. Ook beschikt de Leopard over betere optieken als warmtebeeldkijkers en richtingssoftware", zegt Pronk. Een voorafgaande training is wel vereist, net als een goede logistiek. "Denk daarbij aan de continue levering van de juiste munitie."

3. Gaat Duitsland overstag?

Dat is nog altijd de vraag, maar er lijkt wel beweging in te komen nu de Britse regering dit weekend besloot om hun Challenger 2-tanks te sturen. Duitsland komt zo minder alleen te staan. Vicekanselier Robert Habeck heeft al gezegd dat Duitsland de goedkeuring moet geven aan andere landen om Leopards te kunnen leveren.

Maar correspondent Akkermans ziet dat Scholz voorzichtig blijft, ondanks het feit dat de bondskanselier vorig jaar 100 miljard euro voor defensie vrijmaakte. Een ongekende ommezwaai, waarvan de Duitse vertaling Zeitewende het schopte tot het Duitse woord van het jaar 2022.

"Scholz heeft die 100 miljard wel vrijgesteld, maar zijn SPD-partij voert intern nog altijd een debat. Van oudsher wil die partij blijven praten met Rusland. Je ziet dat er daarom voortdurend op de rem wordt getrapt", zegt Akkermans, die ook wijst op de groeiende kritiek vanuit de krijgsmacht op het defensiebeleid.

Mede daardoor stapte Christine Lambrecht vandaag op als minister van Defensie.

4. Wat betekent dit voor Nederland?

Nederland heeft zelf geen tanks meer, dus kan ze ook niet van de hand doen. Nadat Finland alle Nederlandse Leopards heeft opgekocht, least Defensie nu achttien exemplaren van Duitsland.

Vanmiddag voeren minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken en zijn Duitse collega Baerbock overleg in Den Haag. "Daar zal ook gesproken worden over de Leopard 2 en andere wapenleveranties", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Het kabinet is voorstander van het leveren van moderne tanks en zal die boodschap ook overbrengen aan Duitsland en de Verenigde Staten."

5. Wanneer weten we meer?

De komende dagen zal er achter de schermen volop overleg zijn. Vrijdag komen de westerse landen bijeen op Ramstein, een grote Amerikaanse legerbasis in Duitsland. Ministers van Defensie hebben al gezegd dat daar knopen moeten worden doorgehakt, maar of dan ook al een besluit volgt over de Leopard 2's is nog niet met zekerheid te zeggen. 

Duitsland zal in ieder geval met een nieuwe defensieminister ten tonele komen. Scholz maakt morgen bekend wie de opvolger wordt van de opgestapte Christine Lambrecht. Die nieuwe minister krijgt dan meteen een heet hangijzer cadeau.