Niet alleen tanks, Oekraïne wil ook westerse gevechtsvliegtuigen

"Het is een droom. En het is een taak", zei president Zelenski gister in een videoboodschap over het leveren van meer wapens en gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne. In het begin van de video bedankt hij Duitsland en de Verenigde Staten voor de toegezegde tanks. Maar, benadrukt de president daarna, Oekraïne heeft meer nodig om de oorlog tegen Rusland te winnen. Naast meer wapens en langeafstandsraketten vraagt de president nu ook om straaljagers uit Europese landen.

Laatste puzzelstukje

Volgens Osinga heeft Rusland een grote voorsprong als het op gevechtsvliegtuigen aankomt: "Rusland heeft er tien keer zo veel als Oekraïne." En de Oekraïners hebben niet alleen minder straaljagers; ze zijn ook slechter en kunnen daardoor niet opboksen tegen die van de Russen. De MiG-vliegtuigen die Oekraïne nu gebruikt, hebben verouderde radarsystemen. Bovendien slijten ze door de oorlog. "Westerse straaljagers zijn nodig om het speelveld met de Russen gelijk te trekken."

De vliegtuigen waar Zelenski om vraagt zijn eigenlijk de laatst ontbrekende schakel in het geheel, zegt Osinga. Volgens hem gaan niet de toegezegde tanks het verschil maken, en ook niet deze vliegtuigen, maar juist 'het robuuste pakket' van artillerie, luchtafweersystemen, tanks en vliegtuigen samen. De eerste drie van het lijstje hebben westerse landen nu toegezegd, dus het wachten is op de straaljagers.

Gevecht van verbonden wapens

"Elk van die onderdelen vormt een stukje van de puzzel, en speelt een eigen rol', aldus Osinga. In defensiekringen wordt dat 'het gevecht van verbonden wapens' genoemd. Zonder artillerie is het gevaarlijk om tanks naar de frontlinie te schuiven, want je vijand moet onder vuur blijven. Ondertussen voorkomen luchtafweersystemen tegenaanvallen. Maar als je eenmaal door de eerste linie bent gebroken met je tanks, wil je niet dat de vijand met reservetanks komt aanzetten.

Daar zijn de gevechtsvliegtuigen voor. Het Oekraïense leger kan straaljagers op twee plekken inzetten. Ver achter het front, waar de reserves van de Russen staan opgeslagen. En aan het front, om de grondtroepen te ondersteunen met luchtaanvallen. Osinga: "Wil je het echt goed doen, dan moet je je operatie ook ondersteunen met een luchtoverwicht."

Escalatie

Stel dat westerse landen inderdaad gevechtsvliegtuigen toezeggen, betekent dat dan niet een verdere escalatie van het conflict? Osinga denkt dat dat wel mee zal vallen, omdat zowel de Oekraïeners als de Russen nu al gevechtsvliegtuigen hebben. Op dit moment zijn ze terughoudend met die inzetten, omdat beide partijen ook luchtafweersystemen bezitten. In het begin van de oorlog is Rusland daardoor veel gevechtsvliegtuigen en helikopters verloren.

Of het Kremlin dat ook zo ziet, moet nog maar blijken. Volgens persbureau AFP noemde de Russische ambassadeur in Duitsland de toezegging van tanks een 'extreem gevaarlijke beslissing die het conflict naar een nieuw niveau van confrontatie brengt'.

Defensiepecialist Dick Zandee van het Clingendael Instituut denkt dat westerse landen niet zomaar gevechtsvliegtuigen zullen toezeggen. De kans is te groot dat we daardoor in een confrontatie belanden met Rusland, waarschuwt hij op RTL Z. "En ik zie op dit moment eerlijk gezegd geen enkele beweging bij de VS of bij andere Europese landen om over deze drempel heen te gaan."

‘Geen taboes’

Nederland lijkt nog wel het meest open te staan voor het leveren van gevechtsvliegtuigen. Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken zei vorige week dat het kabinet 'geen taboes' kent in het leveren van steun aan Oekraïne, ook niet als het gaat om F-16's. Minister Kajsa Ollongren (Defensie) benadrukte toen wel dat de levering van wapens alleen in samenwerking met andere Europese of NAVO-landen kan plaatsvinden.

Eerder al zei Slowakije MiG-vliegtuigen uit de Sovjet-tijd naar Kiev te willen sturen. Andere westerse landen blijven stil. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft zich wel al uitgesproken: hij zei tegen zijn parlement dat er geen gevechtsvliegtuigen zullen komen.

Volgens Politico is het leveren van straaljagers voor de VS op dit moment een 'no-go'. In een eerdere fase van de oorlog blokkeerde de VS al een plan van Polen om oude Russische vliegtuigen naar Oekraïne te sturen.

‘Tegenoffensief komt er sowieso’

Toch is er ook een voorzichtige aanwijzing dat de VS misschien wel gevechtsvliegtuigen gaat toezeggen, zegt Osinga. Volgens de Oekraïense luchtmacht zou het onderwerp nooit van tafel zijn geweest in de gesprekken met wereldleiders. Oekraïense media melden dat Oekraïense piloten al in de VS zijn geweest en dat geld is toegewezen voor hun training. Dit is nog niet bevestigd door de VS.

"Met alle slagen om de arm, mogen we niet verrast zijn als het besluit tot het geven van straaljagers binnenkort toch gaat vallen", speculeert Osinga voorzichtig. Dezelfde terughoudendheid van westerse landen zagen we eerder bij het leveren van artillerie, daarna van luchtafweersystemen en recentelijk van tanks.

En wat als westerse landen toch niet overstag gaan? "Dan nog zullen de Oekraïners een tegenoffensief inzetten. Ze moeten wel. De Russen zijn bezig met een grote mobilisatie, dus dat willen ze voor zijn", denkt Osinga. "Zonder vliegtuigen zullen ze meer verliezen lijden en zijn ze trager, maar het zal ze er niet van weerhouden om toch tanks en artillerie naar het front te sturen."