Vaker onbevoegde leraren voor de klas: 'Geen onderwijs is erger'

De Algemene Onderwijsbond (AOb) roept leraren en medewerkers in het onderwijs op om vanmiddag naar de hoofdstad te komen voor een demonstratie. "De maat is vol. Elk kind heeft recht op een bevoegde leraar", zegt AOb-bestuurder Thijs Roovers in de oproep. "Als we een tekort aan chirurgen, piloten of tandartsen hebben, gaan we dat dan ook opvangen met mensen uit de kunst en de financiële wereld?"

Scholen uit Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Almere kregen in 2020 toestemming van het kabinet om onder voorwaarden onbevoegden voor de klas te zetten, als noodgreep tegen de grote tekorten.

Discussie

In de hoofdstad is nu discussie ontstaan, omdat schoolbesturen deze week in Het Parool aangaven de komende vijf à tien jaar door te gaan met het inzetten van onbevoegde leraren. Ze zouden niet anders kunnen, omdat het lerarentekort voorlopig onoplosbaar is.

De Amsterdamse scholen zeiden af te willen van het klassieke onderwijsmodel, waarin elke klas een vaste leerkracht heeft. Leraren zouden een meer coördinerende rol krijgen en mensen uit andere beroepsgroepen zouden voor de klas kunnen staan.

Het beeld werd geschetst alsof het om een structurele oplossing ging, wat volgens de schoolbesturen niet helemaal juist is. "Bevoegde leraren zullen altijd de voorkeur hebben", schreven ze gisteren in een brief aan leraren.

Jan van Tartwijk is hoogleraar educatie en pedagogiek aan de Universiteit Utrecht. Hij begrijpt de gevoeligheid van het inzetten van onbevoegde docenten. "Die vergelijking met een piloot van de AOb vind ik wel interessant", duidt hij.

"Stel je voor, je zit in een vliegtuig en de piloot valt uit. Wie grijpt dan de stuurknuppel? Het is niet zo dat als een vliegtuig dan met kunst- en vliegwerk door een passagier is geland, we zeggen: dat gaan we vaker doen. We vinden het geen ideale situatie, maar wel fijn dat iemand het doet."

Ook buiten de randstand worden invallers ingezet. Groep 7 en 8 van basisschool De Fuut in Monnickendam kregen onlangs hiërogliefen-les van een egyptoloog:

Volgens Van Tartwijk is het erg belangrijk op welke manier onbevoegde leraren worden ingezet. Mensen van buiten het onderwijs zoals accountants en musici kunnen wel degelijk een belangrijke rol spelen, alleen niet in alle vakken. "Als je een kunstenaar beeldende vorming laat geven, vind ik dat heel nuttig. Maar als je die kunstenaar rekenen of taal laat geven gaat dat vast minder goed uit de verf komen."

Geen kookboekrecept

Want het is 'heel erg lastig' om kinderen te leren rekenen als je dat zelf niet goed in de vingers hebt, legt Van Tartwijk uit. "En al helemaal als je niet weet hóe je kinderen dat het beste kunt leren. Lesmethodes helpen daar wel bij, maar niet voldoende. Een lesmethode is niet een kookboekrecept, dat een succesvol einde heeft als je de stappen hebt afgerond."

En ook voor een groep staan, een goede werkrelatie met leerlingen opbouwen en didactisch handelen (bijvoorbeeld inspireren, uitdaging bieden, en omgaan met vragen) is volgens de onderwijskundige niet voor iedereen weggelegd.

En toch: nood breekt wet, zegt Van Tartwijk. "Als je permanent les krijgt van leraren die daar te weinig kaas van hebben gegeten, is dat wel degelijk schadelijk. Maar het is nog veel erger als je helemaal geen onderwijs hebt. En dat is de situatie waar we in zitten."

Naast de AOb ziet ook onderwijsminister Dennis Wiersma de Amsterdamse plannen met lede ogen aan. Wiersma vindt het slecht voor de ontwikkeling van kinderen. "Ik heb echt de overtuiging dat een vaste leraar, één gezicht, je helpt om dat leren beter te doen en ook een vertrouwensband op te bouwen", zei hij in het televisieprogramma Goedemorgen Nederland.

'Geen onderwijs grootste ramp'

Van Tartwijk begrijpt die mening. "In het basisonderwijs kan het wel een nadeel zijn om les te krijgen van meerdere docenten, omdat jonge kinderen zich hechten aan één persoon", legt hij uit. "Dat is dan heel jammer, maar niet schadelijk. Nogmaals: helemaal geen onderwijs is de grootste ramp."