Hoe voorspelde hongersnood in Soedan nu werkelijkheid wordt: 'Mensen sterven langzame dood'

In Soedan heeft de oorlog tussen twee rivaliserende strijdgroepen al veel slachtoffers gemaakt. En daar zullen alleen maar meer slachtoffers bijkomen. Niet alleen door het geweld, maar ook door de enorme honger die de oorlog heeft veroorzaakt. "Steeds meer mensen zullen een langzame dood sterven door ondervoeding of door gebrek aan drinkwater", zegt Anette Hoffmann, Soedandeskundige aan het instituut Clingendael.

Ernstige acute honger

Volgens de Verenigde Naties (VN) hebben zo’n twintig miljoen Soedanezen - bijna de helft van alle inwoners - te maken met 'ernstige, acute honger'. Deze ondervoeding kan voor 13 procent van de bevolking zelfs levensbedreigend zijn. "Het zijn vooral kinderen en oudere mensen die overlijden door gebrek aan voedsel", zegt Hoffmann. Naar schatting komen er inmiddels elke dag 17.000 kinderen bij die extreme honger lijden, en hebben in totaal meer dan 14 miljoen kinderen humanitaire hulp nodig.

Net als andere experts zei Hoffmann twee maanden geleden al tegen RTL Nieuws dat Soedan een enorme hongersnood te wachten staat. Toch hebben die voorspellingen de ramp niet kunnen afwenden. "De situatie is nu al vele malen dramatischer dan toen."

Lijkt op genocide

In Soedan begon vijf maanden geleden een machtsstrijd tussen het staatsleger en de paramilitaire groepering Rapid Support Forces (RSF). Daarin spelen ook spanningen tussen etnisch Arabische en etnisch Afrikaanse groepen in het land een rol. De oorlog lijkt steeds meer weg te hebben van een genocide.

Wekenlang vast in huis

De hongersnood heeft verschillende oorzaken. Door de oorlog hebben boeren te weinig landbouwproducten kunnen verbouwen in de lente. "Burgers - en dus ook boeren - durven hun huis niet meer uit te komen omdat het te onveilig is, of zijn op de vlucht geslagen", zegt Hoffmann. "Overal op straat zijn milities of vallen bommen. Soms zitten mensen wekenlang vast in huis en graven in hun achtertuin om aan water te komen."

Vooral het oosten van het land is belangrijk voor de voedselvoorziening. Daar is het relatief veilig en kunnen boeren hun landbouwgrond wel veilig bereiken, maar daar spelen andere problemen. "Boeren kunnen amper aan geld komen voor zaden of kunstmest", zegt Hoffmann. Door de oorlog zijn de meeste banken gesloten, waardoor weinig contant geld in omloop is. Digitaal bankieren is ingewikkeld door een vernielde infrastructuur.

Ook de import van voedsel of andere producten is door de oorlog tot een halt gekomen. Basisvoorzieningen als meel, rijst of olie zijn extreem duur geworden, zegt Hoffmann. "Aan een televisie of een airco komen is makkelijk, want die worden geplunderd uit huizen en dan doorverkocht. Maar voedsel is ondertussen niet te krijgen voor een normale prijs."

Hulpverleners worden tegengewerkt

Internationale hulp komt maar moeizaam op gang. Pas begin augustus bereikte een humanitair konvooi voor het eerst Oost-Darfur, na een reis van negen dagen.

Het is volgens Hoffmann heel moeilijk om hulpverleners het land in te krijgen. "Honderden mensen wachten op een visum, maar de regering geeft geen toestemming aan buitenlanders. Ze zit niet te wachten op meer ogen en oren die mensenrechtenschendingen kunnen vastleggen."

Hoffmann ziet dat dappere lokale hulpverleners vrijwillig mensen proberen te helpen. Door het gebrek aan financiële mogelijkheden kunnen ze vaak niet worden betaald. En ze zijn soms doelwit van strijdende partijen: in totaal kwamen al negentien lokale hulpverleners om het leven.

Misbruik

Ook veel vluchtelingen in opvangkampen in Tsjaad en Zuid-Soedan zijn ondervoed. Inmiddels zijn vijf miljoen Soedanezen voor het geweld op de vlucht geslagen, van wie zo’n één miljoen naar andere landen. Daar is toegang minder een probleem, maar speelt een gebrek aan geld hulpverleners parten. De VN zegt over slechts 27 procent van het geld te beschikken dat het eigenlijk nodig zou hebben in Soedan. Hoffmann: "Hulp schiet aan alle kanten tekort."

Het voedsel dat er wel is, komt maar lastig terecht waar het het meest nodig is. Zoals in Darfur, waar het voedseltekort het nijpendst is. Onder andere doordat beide partijen in de machtsstrijd misbruik maken van de situatie. "Paramilitaire groeperingen plunderen winkels en gebruiken de opbrengst voor hun eigen troepen", zegt Hoffmann. "En het leger voert controles uit en pakt daarbij voedsel of medicijnen af. Ook die worden voor de eigen mensen gebruikt of doorverkocht op de zwarte markt. Voor prijzen die de gewone Soedanees niet kan betalen."

Hoffmann noemt de situatie 'zeer zorgwekkend'. Door eerder aangelegde voorraden zullen de effecten van de oorlog op de voedselvoorziening in de komende maanden pas echt zichtbaar worden. Maar één ding staat vast: "Het gebrek aan voedsel zal alleen maar erger worden."