Nepwebshops schieten als paddenstoelen uit de grond: zo voorkom je oplichting

Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk waarschuwt: "Oplichters spelen in op actualiteiten. Black Friday is een perfect moment voor hen." We spraken haar waar je precies op moet letten om oplichting te voorkomen.

Slimme oplichters

Van eind november tot aan kerst worden veel cadeaus gekocht. De aanbiedingen rondom Black Friday zijn vaak hét moment om groots in te slaan. In die periode wordt bij consumenten vooral een koopgewoonte aangewakkerd. “Tijdens kortingsdagen denken consumenten sneller dat ze een buitenkansje te pakken hebben. Dat maakt ze minder kritisch, en juist op die kwetsbaarheid spelen fraudeurs in,” zegt Wijngaarde.

Volgens het CBS werd in 2024 ruim zeven procent van de online shoppers slachtoffer van aankoopfraude: er werd betaald, maar nooit geleverd.

Fraudeurs spelen volgens Wijngaarde slim in op de actualiteit. “Daardoor zijn ze niet alleen extra actief tijdens Black Friday, maar ook op andere momenten. Bijvoorbeeld wanneer de overheid een noodpakket aankondigt: iedereen gaat dan massaal kopen, en op dat soort momenten ontstaan kansen voor fraudeurs.” 

Nepwebsites lastig te herkennen

Door de komst van AI wordt het steeds makkelijker om nepwebshops te bouwen die er zeer betrouwbaar uitzien. Nepwinkels kunnen in enkele minuten worden opgezet, compleet met klantenservicechats, professioneel ogende productfoto’s en automatisch gegenereerde reviews. Het onderscheid tussen echt en nep is daardoor nauwelijks nog te maken.

Vooral neppe reviews vormen een valkuil. Oplichters laten AI-systemen moeiteloos tientallen positieve recensies schrijven, waardoor een webshop op het eerste gezicht betrouwbaar lijkt.

Cybercriminelen liggen op de loer

Niet alleen nepwebshops worden ingezet. Ook het aantal spam- en phishingmails neemt rondom Black Friday sterk toe. Uit onderzoek van cybersecuritybedrijf Darktrace blijkt dat het aantal phishingaanvallen in 2024 wereldwijd met 629 procent toenam ten opzichte van enkele weken eerder.

“Phishingmails zijn tegenwoordig nauwelijks nog te onderscheiden van echte mails,” zegt Wijngaarde. Ze bevatten foutloze teksten, realistische logo’s en een professioneel design. “Controleer daarom altijd het afzenderadres en zoek telefonisch contact met het bedrijf als je twijfelt. Maak bovendien nooit geld over via een link in een verdachte e-mail.”

Het psychologische marketingspel

Fraudeurs spelen slim in op het gevoel van urgentie rond Black Friday. Termen als ‘alleen vandaag’ of ‘nog maar twee op voorraad’ zetten consumenten onder druk om hun aankoop te versnellen. Daarnaast liggen de prijzen soms extreem laag. “Vaak is dat al een teken van fraude,” stelt Wijngaarde. “Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is het dat meestal ook.”

Check daarom naast de reviews ook altijd onafhankelijke prijsvergelijkingssites, zoals bijvoorbeeld Tweakers pricewatch of Trustpilot.

Tips om oplichting te herkennen en te voorkomen

• Let op signalen van onbetrouwbaarheid, zoals onrealistisch lage prijzen, vage contactgegevens of het ontbreken van bedrijfsinformatie, zoals een adres, telefoonnummer of KvK-registratie.
• Controleer de betrouwbaarheid van de webshop: controleer altijd het bedrijfsadres en wees alert op spelfouten of bijzonder lage prijzen.
• Check de betaalmogelijkheden. Gebruik bij voorkeur de betaaloptie creditcard. Volgens de politie biedt betaling met een creditcard extra zekerheid: bij niet-levering kan de maatschappij het geld vergoeden. Als je alleen kunt betalen via een overschrijving, is dat meestal foute boel. Wees daarnaast voorzichtig met betalingen naar buitenlandse rekeningen.
• Doe altijd onderzoek op onafhankelijke platforms, zoals Trustpilot of Pricewatch, om ervaringen van andere kopers te vergelijken.
• Controleer keurmerken rechtstreeks bij de officiële instantie. Nepwebshops plaatsen vaak valse keurmerken om vertrouwen te wekken.
• Controleer de (ver)koper via de politie, via de tool ‘Check de (ver)koper’. Als er eerder meldingen zijn gedaan over een webshop, vind je dat daar terug.

Wat te doen bij fraude

Slachtoffers van online oplichting kunnen verschillende stappen zetten om hun schade te beperken. De Fraudehelpdesk helpt consumenten bij het in kaart brengen van de risico’s en de vervolgstappen. “Iedereen met vragen over oplichting kan contact met ons opnemen. Wij bekijken waar het risico zit en wat je kunt doen,” aldus Wijngaarde.

Afhankelijk van de situatie is het soms mogelijk om geld terug te krijgen via een civiele procedure. Wanneer er is betaald naar een Nederlandse bankrekening, zijn er meer juridische mogelijkheden. Consumenten kunnen daarnaast altijd aangifte doen bij de politie.