Tata Steel kiest voor waterstof, kolen uitgefaseerd

Tata heeft nu nog twee hoogovens waarvoor steenkool nodig is om ruwijzer en vervolgens staal mee te maken, maar maar het wil overstappen op aardgas en uiteindelijk op waterstof.

Daarmee moet de grote luchtvervuiling die het concern veroorzaakt voor een deel tot het verleden gaan behoren. Tata is nu de grootste uitstoter van CO2 in Nederland. Verder stoot het onder meer fijnstof uit. Het ligt daarom al langer zwaar onder vuur.

De bekendmaking van de plannen komt een dag voordat er in de Tweede Kamer een belangrijk debat plaatsvindt over Tata Steel.

Met de keuze voor waterstof is het plan om CO2 op te slaan in lege gasvelden onder de Noordzee, een andere mogelijkheid die Tata tot voor kort bekeek om de milieuvervuiling terug te dringen, van tafel.

Nog veel onduidelijk

"Binnen acht jaar ziet het er hier heel anders uit. Minder schoorstenen en andere installaties", belooft Hans van den Berg, directievoorzitter van Tata Steel Nederland.

Maar er zijn wel nog veel onzekerheden. Zo is nog onbekend hoeveel CO2 er bespaard kan worden met de overstap. Ook is nog niet duidelijk hoeveel de investeringen gaan kosten. Het gaat om 'heel wat nullen', aldus woordvoerder Ariane Volz van Tata Steel Nederland.

Wel is duidelijk dat de overheid zal moeten bijspringen, niet alleen voor de installaties zelf, maar ook voor de aanleg van infrastructuur voor transport van waterstof en het afgeven van de benodigde vergunningen. Of de Indiase moeder van Tata bijdraagt aan de overgang naar waterstof, is ook nog ongewis. Wel hebben de plannen de 'volledige steun' van de moeder.

Eerst aardgas, dan waterstof

Het zal waarschijnlijk nog tot 2030 duren voor Tata deels op gas draait. Eén van de huidige twee hoogovens wordt dan vervangen door een installatie die op elektriciteit draait. Dat bespaart al 30 procent CO2-uitstoot voor Tata in IJmuiden als geheel.

Daarna moet de nieuwe installatie op waterstof gaan draaien. Hoeveel lager de CO2-uitstoot dan zal zijn is nog niet bekend, aldus Volz.

Het is de bedoeling dat de waterstof die dan wordt gebruikt meteen groene waterstof zal zijn. Dat is schoonste soort waterstof, want deze wordt opgewekt met duurzame energie van wind of zon. Probleempje is wel dat er nu nog (veel) te weinig duurzame energie is voor Tata om genoeg groene waterstof te maken.

5 tot 6 gigawatt duurzame energie nodig

Als later ook de andere hoogoven wordt vervangen door een installatie die draait op waterstof, dan is er in totaal 5 tot 6  gigawatt aan duurzame energie nodig, aldus Volz. Dat is heel veel. Ter vergelijking: het grootste Nederlandse windmolenpark op zee dat nu af is, Borssele 1&2, is goed voor 752 megawatt (zo'n 0,75 gigawatt) aan elektrische stroom.

Er is volgens Volz nog geen contact geweest met exploitanten van windmolenparken voor de bouw van nieuwe parken voor Tata Steel Nederland. 

Wanneer de tweede hoogoven, die ongeveer net zo groot is als de andere, wordt vervangen door een elektrische installatie is nog niet bekend, aldus Volz. Er zijn nog meer installatie bij Tata voor de productie van staal. In 2050 moet heel Tata CO2-neutraal draaien.

Minister Blok van Economische Zaken en Klimaat zegt dat Nederland op korte termijn in Brussel zal bespreken hoeveel subsidie er mag worden gegeven voor de plannen van Tata.

Wat de gevolgen van de plannen zijn voor de werkgelegenheid is nog niet bekend, zegt Volz.

Overname ketste af op duurzaamheid

Eerder dit jaar liep een overname van de Nederlandse tak van Tata Steel aan de Zweedse branchegenoot SSAB nog stuk, omdat de mogelijkheden tot de verduurzaming niet goed aansloten op de duurzaamheidsplannen van de Zweden. Ook vanuit FNV was er kritiek.

De vakbond kwam zelfs met een plan voor een overstap naar waterstof om het voortbestaan van de staalfabrikant en daarmee circa 10.000 banen in Nederland zeker te stellen. Dat leidde vervolgens tot een onderzoek naar de beste manier om de staalproductie te verduurzamen.