Bob: 'Ik pieker vaak over de dood en raak dan in paniek'

Bob (34) heeft al jaren last van paniekaanvallen en vrijwel altijd zijn gedachten over de dood de aanleiding. Meestal overvallen deze gedachten hem als hij net in bed ligt en dan begint het malen over de dood en zijn angst om zelf dood te gaan.

Bob: "Ik vind het dan heel moeilijk om uit deze gedachtestroom te komen en kan behoorlijk in paniek raken op zo’n moment. Vroeger had ik het ook nog weleens overdag, als ik bijvoorbeeld achter het stuur zat. Dat heb ik gelukkig al een tijd niet gehad, maar het piekeren over de dood, blijf ik zo nu en dan doen. Ik ben gelukkig niet ziek, en ik heb gelukkig ook niemand in mijn omgeving die vroeg is overleden dus ik kan deze angst ook niet verklaren."

Wel begonnen de paniekaanvallen en het doordenken over zijn eigen dood, volgens Bob toen hij als jonge jongen zijn opa verloor. "Toen besefte ik ineens dat ook mijn ouders, en ikzelf op een gegeven moment doodgaan. Toen is het malen begonnen. Bovendien weet ik dat mijn vader op mijn leeftijd er ook last van had, maar hij is er overheen gegroeid, zegt hij. Kun jij deze letterlijke doodsangst verklaren en is hier iets tegen te doen?"

Piekeren over de grote thema's 

Volgens gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen kampt Bob met een zogenoemde piekerstoornis of – zoals de experts het tegenwoordig vaak noemen – een 'gegeneraliseerde angststoornis'. "Al is het moeilijk om zo een diagnose te stellen, maar het riekt er in ieder geval naar. Vaak zie je dat mensen piekeren over de grote thema’s van het leven, waaronder de dood zoals Bob doet, maar ook over relaties, de toekomst of over werk en je opleiding."

"Vaak bestaat bij deze mensen de aanname dat het piekeren over deze zaken hen een bepaalde mate van controle geeft. Maar het tegenovergestelde is waar: zoals je ziet bij Bob raakt hij er juist door in paniek. En waar de meeste mensen zo af en toe aan de dood denken, gooit Bob de hele tijd olie op het vuur door er continu aan te denken."

Dat Bob vooral ‘s avonds voordat hij gaat slapen aan het piekeren slaat, is volgens Timonen goed te verklaren. "De avond is een typisch moment voor piekeraars: het is vaak stil, je hebt minder afleiding, waardoor je meer geconfronteerd wordt met je eigen gedachten."

Maar Timonen heeft goed nieuws voor Bob: "Als hij professionele hulp zoekt voor zijn gepieker dan is 'zijn kwaal' relatief snel te verhelpen. Met de juiste behandeling is de kans groot dat het beter wordt. Ik zou hem zeker aanraden om dit zo snel mogelijk te doen, want hij is nog veel te jong om – net als zijn vader – te wachten totdat hij eroverheen groeit. Dat is zonde."

Volgens de gezondheidszorgpsycholoog wordt er in de behandeling eerst gekeken naar welke rol het piekeren in een leven speelt. Ook wordt er gekeken naar waar de angst vandaan zou kunnen komen. "In dit geval zou je ervanuit kunnen gaan dat erfelijkheid een grote rol speelt, aangezien zijn vader hier ook last van had. Het kan ook zijn dat Bob de angst van zijn vader heeft overgenomen – iets wat we in de psychologie 'modeling' noemen – omdat zijn vader er wellicht vaak over sprak. Maar ook het overlijden van een dierbare kan de aanleiding zijn geweest of bijvoorbeeld een strenge of overbezorgde opvoeding."

Meditatie en ontspanning

Vaak kan cognitieve gedragstherapie - een vorm van psychotherapie die je leert om anders tegen problematische situaties aan te kijken en er anders mee om te gaan – effectief zijn, zegt Timonen. Eventueel in combinatie met meditatie- en ontspanningsoefeningen. "Mocht dit uiteindelijk niet voldoende blijken, dan kunnen er ook nog medicijnen tegen het piekeren worden voorgeschreven door een arts of psychiater."

Rubriek: Asking for a friend 

In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.