Het taboe onder jonge moeders: een baby is niet alleen maar leuk

"Ik had nooit een kinderwens", vertelt Brigiet. "Totdat ik op mijn dertigste mijn huidige man leerde kennen. Anderhalf jaar later was ik zwanger." Toen haar oudste dochter geboren werd, nu 13 jaar geleden, merkte Brigiet pas hoe groot de impact van een kind op je dagelijks leven is. "De spontaniteit was weg. Even naar de stad gaan of naar de kapper kon niet meer. Dan moest ik bedenken wat ik met mijn dochter moest doen. Ook emotioneel veranderde ik: ik jankte als ik het nieuws keek en durfde ineens geen motor meer te rijden. Ik voelde me zo kwetsbaar."

Praten over de moeilijke kanten 

Brigiet kende al wat mensen die een kind hadden: een paar vriendinnen die verder weg woonden waren al moeder, en haar zus was negen maanden voor haar bevallen van de eerste. Maar praten over de lastige kanten van het ouderschap, van de dingen die er niet leuk aan zijn? Dat deden ze niet. Ook Brigiet zelf niet, toen ze net een kind had. "Ik vond dat lastig, wilde niet toegeven dat ik met dingen worstelde. Ik had het gevoel dat mij dat een minder goede moeder maakte."

Het is dat taboe dat de situatie in stand houdt, zegt gz-psycholoog en eigenaar van Psyche en Zwangerschap Merith Cohen de Lara. Cohen de Lara ziet ‘zeker maandelijks’ vrouwen die hulp zoeken omdat ze overvallen worden door de veranderingen die het krijgen van een kind met zich meebrengt. "Ze denken dat ze een slechte moeder zijn, omdat zij het niet alleen maar leuk vinden. En daar schamen ze zich vervolgens zo voor dat ze psychische hulp nodig hebben. Als meer vrouwen eerlijk zouden zeggen dat het soms heel pittig is en zij ook soms ongelukkig zijn, dan zou een behoorlijk deel van de cliënten die we nu hebben niet bij ons hoeven komen. Zodra wij hen ervan hebben overtuigd dat er niets mis is met hen, valt er echt een last van hen af."

Wennen aan het moederschap 

Ook Laurinda Griekspoor zou het taboe graag opengooien. Griekspoor is eigenaresse van kraamzorgbureau House of Care in de regio Haarlem, schrijver van het boek De Baby Bijsluiter en zelf moeder van twee kinderen van 16 en 21. Volgens haar moet zeker de helft van de vrouwen wennen aan het moederschap, en is het heel logisch dat je je daar tijdens de zwangerschap niet volledig op hebt kunnen voorbereiden.

"Alles verandert als je een kind krijgt", zegt ze. "De relatie met je partner, met jezelf, je dagritme, je vindt ineens andere dingen belangrijk… Echt álles. Het is misschien wel de grootste verandering die een vrouw in haar leven meemaakt. Bij elke andere verandering zeggen we: natuurlijk moet iemand even wennen. Een nieuwe baan, een nieuwe school… Waarom zou je hier dan niet aan mogen wennen?"

Geen voorstelling kunnen maken 

Ze vergelijkt het met de situatie waarin we nu zitten met het coronavirus. "Wist jij een paar maanden geleden hoe het bijvoorbeeld zou voelen om 1,5 meter afstand van iedereen te moeten houden, niet met te veel mensen de supermarkt in te mogen en niet naar je werk te kunnen? Ook al werd erover gesproken omdat het in andere landen al gebeurde, het is iets wat je nooit had meegemaakt, dus je kon je daar geen voorstelling van maken. Met het moederschap is dat net zo.

Dat wennen moet bijna iedere vrouw, en is waarschijnlijk van elke generatie, zeggen Griekspoor en Cohen de Lara allebei. Onze moeders moesten dat ook, en onze oma’s ook. Want ook voor hen veranderde er veel in hun leven, veel van hen stopten - al dan niet verplicht - bijvoorbeeld met werken zodra er kinderen kwamen.

Geweldig moeten vinden

Wat wel nieuw is, is dat we het allemaal alleen maar geweldig lijken te mogen vinden. "Bij onze oma’s en moeders was het krijgen van een kind gewoon onderdeel van het leven, daar dachten ze veel minder over na", zegt Griekspoor. "Zij konden ook gewoon tegen iemand anders zeggen: 'Ik weet het even niet meer, kan jij helpen?' Dat lijkt nu not done." Cohen de Lara: "Nu moet alles zó maakbaar zijn: jij kiest er bewust voor om een kind te krijgen, dus moet je het altijd leuk vinden. Anders had je er niet voor moeten kiezen. Maar dat is natuurlijk absurd."

Het is ook wat er het meest gedeeld wordt op sociale media: blije kinderen in mooie kleren, moeder schoon en in de make-up. "Die foto’s moeten echt in de juiste nanoseconde gemaakt zijn", zegt Brigiet. "Daarna gaat er Olvarit over de tafel of spuugt de baby op je blouse." Cohen de Lara: "En als er dan een foto wordt geplaatst van een slonzige moeder, dan is ze weer perfect slonzig. Waar zijn de foto’s van normale moeders?"

Ook Farola, moeder van drie kinderen, merkt dat het beeld op sociale media vaak alleen maar positief is én dat dat ook van je verwacht wordt als moeder. "Ik probeer heel open en eerlijk te zijn over het moederschap, maar als ik op sociale media zet dat ik iets niet leuk vind, dan zeggen mensen: je moet blij zijn dat je kinderen hebt." Dat is ze ook, zegt ze. Maar die dingen kunnen heel goed samen gaan.

Het is precies wat Cohen de Lara vrouwen leert die bij haar komen omdat ze zich een slechte moeder voelen. "Dat je van je kind houdt en er alles voor over zou hebben, betekent niet dat je het leuk vindt als het om half vier ’s nachts begint te huilen, het je onderspuugt of je niet kan afspreken met vrienden omdat je geen oppas hebt. Die dingen moet je echt los van elkaar zien."

Leven met een baby 

Farola was 26 toen ze haar eerste kind kreeg. Ze had toen één vriendin die al een kind had, maar dat nam ze altijd ‘onder de arm’ mee. Voor haar was er met het krijgen van een kind dus niet zo heel veel veranderd, in de ogen van Farola. Er was ook niemand die haar verteld had hoe het echt is om een kind te hebben. “Toen ik zwanger was, vertelden mensen in geuren en kleuren over hun bevalling. Maar niemand vertelde hoe het leven met een baby is.”

Voor Farola veranderde er veel. "Ik vond het echt een schok. Mijn hele wereld draaide ineens alleen nog maar om de baby. Wanneer ik kon slapen, mijn huishouden kon doen… Dat had ik totaal niet zien aankomen. Het maakte me eenzaam, ook dat had ik niet zien aankomen. Ik ging altijd met de trein naar vriendinnen toe die verder weg woonden, maar hoe moest ik dat doen met bijvoorbeeld borstvoedingen?"

Het is vooral een issue voor hoogopgeleide vrouwen, ziet Farola, die haar ervaring nu inzet als postpartumdoula. En ook Griekspoor ziet dat in haar praktijk: "Zij vinden dat ze alles perfect moeten doen en alle ballen hoog moeten houden. Iemand die lageropgeleid is, krijgt vaak op jongere leeftijd een kind en heeft minder verwachtingen van het moederschap." Farola: "Hoogopgeleide vrouwen zijn zo bezig met de mentale ontwikkeling van een kind, wat een kind moet doen, wat je als ouder moet doen om dat kind zo goed mogelijk op weg te helpen, wat veilig is,,." Mijn moeder zei altijd: ik deed ook maar gewoon wat ik dacht dat goed was. Maar nu hebben we het idee dat we perfecte ouders moeten zijn. Daar komt de druk bij van vrienden die heel veel ongevraagde adviezen geven. ‘Dat doe je toch niet?’ ‘Dat doe je toch wel?’. Ze vragen niet wat jij nodig hebt, maar denken het beter te weten. En door die jungle van tegenstrijdige adviezen moet jij je heen worstelen, terwijl jij het allemaal ook nog niet weet."

Onder controle 

Alle vier de vrouwen adviseren nieuwe moeders om jezelf de tijd te gunnen om aan je kind te wennen, van jezelf te accepteren dat je niet alles goed doet en vooral: te weten dat het erbij hoort en elke lastige situatie ook weer over gaat. Griekspoor: "Je hebt ineens een ander mensje dat totaal van jou afhankelijk is. Je weet nog niet waarom het huilt of waarom het wel stil is, wat het wel leuk vindt en wat niet. En dat kun je ook niet weten, want je kent het nog niet."

"Het duurde bij mij jaren voordat ik dacht: nu heb ik het onder controle", zegt ook Brigiet, nu moeder van drie dochters. Nu ze er wel met anderen over praat, denkt ze dat 90 procent van de moeders het soms pittig of niet leuk vindt. “Ik ging net wandelen met een vriendin die ook kinderen heeft. Zij vertelde over haar blunders met het moederschap. Zo fijn om dat te kunnen delen. Gelukkig, denk ik dan. Het ligt niet aan mij en het maakt me geen slechte moeder."