Sanne heeft een sociale fobie: 'Lege straten zijn een droom die uitkomt'
Maar liefst één op de tien Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een angst. Van angst voor gaatjes tot doodsbang zijn voor open water. In deze rubriek vertellen lezers hoe een bepaalde angst hun leven beïnvloedt. Dit keer: Sanne heeft een sociale angststoornis.
Sanne: "Ik durf het bijna niet hardop te zeggen, maar de huidige situatie, waarin de straten leeg zijn en de winkels slechts een beperkt aantal mensen toelaten, is voor mij een droom die uitkomt. Ik heb een sociale fobie. Iets wat, als ik mijn probleem met mensen deel, vaak opmerkingen uitlokt als: ‘Ach, iedereen is toch weleens verlegen of voelt zich ongemakkelijk als ze nieuwe mensen ontmoeten.’ Het schijnt voor veel mensen lastig te begrijpen te zijn dat mijn angst verder gaat dan verlegenheid, of een hekel hebben aan voor grote groepen spreken."
'Ik ben doodsbang dat mensen iets van mij vinden. Daardoor raakt mijn hele leven ontregeld'
"Ik ervaar intense angst als ik in situaties terechtkom waarin ik het idee heb dat mensen me bekijken en beoordelen. Die angst is dermate hevig dat ik er alles aan doe om dat soort situaties te voorkomen, al houdt dat in dat mijn hele leven erdoor wordt ontregeld. Zelfs als ik mezelf voorhoud dat de meeste mensen meer bezig zijn met zichzelf dan met wat ze van mij, een totale vreemde, vinden, kan ik niet voorkomen dat ik een misselijkmakende stress ervaar. Zelfs als ik alleen maar even naar de supermarkt hoef."
"Ik weet niet waar mijn angst is ontstaan. Ik kan me geen traumatische gebeurtenis herinneren. Wel weet ik dat ik als kind al niet graag naar school ging. Ik werd niet echt gepest, maar ik was altijd wel een erg teruggetrokken meisje dat buitenshuis niet voor haar mening uit durfde te komen. De keren dat ik het probeerde, bijvoorbeeld als de juf heel direct iets aan me vroeg, begon ik van de zenuwen enorm te stotteren. Best vreemd, want thuis had ik daar nooit last van en kon ik mijn gedachten perfect onder woorden te brengen. Maar tot op de dag van vandaag begin ik te trillen, blozen en zweten zodra ik in sociale situaties terechtkom met mensen die ik niet ken. Ik denk zelf dat het een soort self fulfilling prophecy is: omdat ik zo bang ben dat ik ga stotteren en raar ga doen, gebeurt het ook. Ik heb alleen geen idee hoe ik de cirkel kan doorbreken, daarom vermijd ik sociale situaties zoveel mogelijk. Dat heeft me al meerdere keren beperkt in zowel mijn werk- als mijn privéleven."
Huismus
Inmiddels werk ik vanuit huis als zzp’er en kan ik veel contacten via de mail of als het echt moet per telefoon onderhouden. Ik heb een relatie dankzij een geslaagde koppelpoging van mijn zus, die zo ongeveer het totaal tegenovergestelde is van mij: zij is een echte sociale vlinder. Maar omdat die twee belangrijke pijlers in mijn leven in orde zijn, ervaar ik ook niet echt een gevoel van urgentie om iets aan mijn angst te doen. Mijn vriend is ook een huismus. Niet zo erg als ik, maar ik vind het prima als hij zo nu en dan met vrienden gaat stappen. Ik blijf dan lekker op de bank, netflixen. Zomaar ergens gaan dansen waar andere mensen langs de kant staan en naar me kijken? Ik knuffel nog liever met een kakkerlak. Ik heb zelfs een shirt aangeschaft met daarop ‘I love social distancing’. Ik deed daar tenslotte al aan voordat het verplicht werd. Als ik naar mezelf kijk, mag deze situatie van mij dus ook nog wel even blijven. Ik voel me veel vrijer op straat nu er zo weinig mensen zijn."
Dit zegt de expert
Psychiater Bram Bakker: "De sociale fobie wordt ook wel sociale angststoornis genoemd. Het komt veel vaker voor dan je zou denken, waarschijnlijk doordat mensen die er last van hebben het niet durven te benoemen. Dat past bij de kwaal. Vrouwen hebben het vaker dan mannen, ongeveer anderhalf keer zoveel. Dat geldt trouwens voor de meeste angststoornissen.
De sociale fobie zit vaak verstopt achter andere klachten. Na korte of langere tijd ontstaan er vaak depressieve klachten die meer in het oog lopen, ook omdat je ze niet kunt vermijden.
Ook komen regelmatig alcoholproblemen voor als complicatie van sociale angst. Daarom wordt er ook zoveel gedronken bij sociale gelegenheden. Drank is een geaccepteerde vorm van ontspanning, maar bij mensen met sociale fobie ontspoort het vaak. Uit de hand gelopen zelfmedicatie, zou je kunnen zeggen.
Aan mensen met sociale angst die hulp zoeken, worden vaak antidepressiva voorgeschreven. Soms is dat nodig en onvermijdelijk, maar de beste aanpak is en blijft de zogenaamde exposure-therapie: oefen je er stapje voor stapje doorheen. Begin relatief gemakkelijk en ga steeds verder. Hard werken, maar vermijding houdt de angst slechts in stand. En niet alleen bij de sociale fobie."