Klimaattop Polen was traag en vaag, maar het begin is er
Na bijna twee weken onderhandelen zijn de bijna 200 deelnemende landen op de klimaattop in Polen het eens geworden over een eindtekst. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten.
In het klimaatakkoord van Parijs is drie jaar geleden afgesproken dat de aarde met nog maximaal 2 graden mag opwarmen, en 1,5 graad als het kan.
Maar een recent rapport van VN-klimaatpanel IPCC maakte duidelijk dat het echt bij 1,5 graad moet blijven. Anders zouden de gevolgen desastreus zijn: volgens de onderzoekers stijgt de zeespiegel 10 centimeter minder als de temperatuur met 1,5 graden stijgt in plaats van 2 graden. Ook smelt er minder ijs in Antarctica en blijven er nog een paar stukken koraalrif over.
Olielanden lagen dwars
Veel landen vonden in Polen dan ook dat dat rapport in ambtelijke taal 'verwelkomd' diende te worden. Anders gezegd: zij wilden dat we onze ambities zouden ophogen en zouden toewerken naar maximaal 1,5 graad opwarming. Maar olielanden als Rusland en Saoedi-Arabië lagen dwars.
De slottekst vermeldt slechts dat 'de tijdige voltooiing van het IPCC-rapport verwelkomd wordt'. Een compromis dat ervoor zorgt dat landen niet hoeven uit te spreken wat ze nou van de conclusies van dat rapport vinden.
Extra vergadering, extra plannen
Ook spreekt de eindtekst over de noodzaak van extra plannen om de opwarming van de aarde te beperken. In september 2019 is bij de VN dan ook een extra klimaatvergadering ingelast, om ervoor te zorgen dat die plannen er daadwerkelijk komen.
Het rulebook
Het belangrijkste doel van de klimaattop was het maken van een set regels om het klimaatakkoord dat in Parijs gesloten is, daadwerkelijk te kunnen uitvoeren. Elk land mag zijn eigen klimaatplannen maken om de doelen te halen, maar hoe moeten landen die plannen indienen? En hoe meet je of ze daadwerkelijk doen wat ze moeten doen?
Die regels zijn nu opgeschreven. De regels zijn voor alle landen hetzelfde, maar afgesproken is dat ze voor ontwikkelingslanden tot 2025 iets flexibeler zijn.
Een klein puntje van ontevredenheid: elke vijf jaar wordt gekeken of de plannen om klimaatverandering aan te pakken wel voldoende worden nageleefd, en of ze toereikend zijn. Maar hoewel elk land zijn eigen plannen mag maken, wordt de voortgang alleen over het geheel gemeten. Dat geeft het risico dat sommige landen hun verantwoordelijkheid kunnen ontduiken.
Saoedi-Arabië een ontwikkelingsland?
In Parijs is afgesproken dat in de ontwikkeling van klimaatplannen een onderscheid zou bestaan tussen rijkere landen en ontwikkelingslanden. Voor rijkere landen is het immers gemakkelijker om meteen te beginnen met hun plannen. Toch was over de verdeling meteen al irritatie.
De verdeling is namelijk tientallen jaren geleden al gemaakt, met als gevolg dat landen als China en Saoedi-Arabië ook nog gelden als ontwikkelingsland. Voor dat probleem is geen oplossing gevonden, al heeft China wel toegezegd zich aan dezelfde regels te houden als rijke landen.
Wel profiteert China nog, samen met andere ontwikkelingslanden, van het zogenoemde Green Climate Fund. Daarin moet in totaal 100 miljard dollar gestort worden door rijke landen, om ontwikkelingslanden te helpen hun plannen tegen klimaatverandering op gang te krijgen. Rijkere landen hebben toegezegd dat fonds sneller dan nu gebeurd te gaan vullen.
Geen onverdeeld succes
De top in Polen was geen onverdeeld succes. De voortgang was traag en de uitkomsten zijn vager dan was gehoopt. Tegelijkertijd is bijvoorbeeld op het gebied van het rulebook genoeg vooruitgang geboekt waarmee landen daadwerkelijk aan de slag moeten.
In september, op de extra klimaatvergadering bij de VN in New York, moeten landen ambitieuzere plannen op tafel leggen dan ze nu hebben. Dat is later dan gehoopt, maar eerder was afgesproken dat die plannen er pas in 2020 hoefden te liggen. Als het lukt, is dat dus vertraagde vooruitgang te noemen.
Onopgeloste zaken
Tegelijkertijd zijn er ook dingen die onopgelost blijven. Financiële compensatie voor arme landen en kleine eilanden die nu al last hebben van de gevolgen van klimaatverandering, bijvoorbeeld. En ook een besluit over de handel in zogenoemde 'emissiekredieten', waarmee de uitstoot van CO2 gereguleerd wordt, is uitgesteld naar de volgende klimaattop, eind 2019 in Chili.