Woelen, spoken en plafondstaren: zo ziet slapeloosheid eruit

"Hoe ziet het eruit als iedereen slaapt en jij bent wakker? Daar was ik benieuwd naar”, zegt  fotografe Oosteweeghel. "Ik hoorde steeds meer verhalen en geluiden van mensen die lijden aan slapeloosheid."

Lang gevolgd

Ze ging op zoek naar mensen die wilden meewerken aan haar fotoreeks en vond er zestien. "Ik heb ze allemaal uitgebreid gesproken en gevolgd, om ze vervolgens ’s nachts te fotograferen."

Trauma

"Bij iedereen die ik sprak, was de slapeloosheid anders", vertelt Oosteweeghel. "De een piekert veel en de ander kampt met een trauma."

Met zo'n trauma kampte ook David (bovenstaande foto). "Hij heeft als kind zijn broertje verloren, omdat die stikte. Later is ook zijn vader tijdens een ziektebed door verstikking om het leven gekomen. David was daarbij. Dat zorgde voor psychische problemen, maar ook insomnia." David lag sindsdien jarenlang uren wakker in bed. "Een paar maanden geleden bonsde zijn buurjongen bij hem op de deur. Zijn huisgenoot kreeg geen lucht."

David is toen naar de buren gegaan en heeft de jongen met een heimlichmanoevre geholpen. Het liep goed af. "Sindsdien slaapt David weer 's nachts", zegt Oosteweeghel.

'Alles al geprobeerd'

Hoewel elke geportretteerde een andere oorzaak had voor zijn of haar slapeloosheid, ziet de fotografe toch ook een rode draad. "Ze doen er alles aan om er vanaf te komen, maar ik merk dat veel mensen met slapeloosheid er uiteindelijk toch vaak mee moeten leren leven."

Dat geldt ook voor Michelle, hierboven op de foto met sensoren tijdens een slaaponderzoek. "Zij heeft al ontzettend veel testen gedaan en niets hielp. Haar melatoninegehalte is aangetast door een bacterie, waardoor ze zich altijd wakker voelt en dus niet in slaap komt." Michelle vertelde aan Oosteweeghel dat ze op wonderbaarlijke wijze alleen kan slapen als ze op vakantie is op Curaçao of Aruba. "Waarom weet ze zelf ook niet, maar het werkt."

Gekke houding

Marjon is één van de jongere mensen die Oosteweeghel sprak. "Ik ben 's avonds naar haar huis gegaan om haar te fotograferen. Marjon ligt altijd heel lang wakker, maar wordt dan 's ochtends uiteindelijk in de gekste houdingen wakker", vertelt Oostelweeghel. "Ik heb daarom besloten om haar in zo'n vreemde slaappositie te fotograferen."

De tentoonstelling van Oosteweeghel is van 18 januari tot en met 5 mei te zien in Museum de Fundatie in Zwolle. Op 18 januari komt ook het gelijknamige boek uit.

Kwart Nederlanders slaapt slecht

Volgens recente cijfers van het CBS had in 2018 24 procent van de Nederlanders van 25 jaar of ouder last van slaapproblemen. Een forse toename: in 2017 was dit nog 21 procent.

"Zo'n 20 procent van de bevolking heeft een slaapstoornis", zei neuroloog en slaapdeskundige Hans Hamburger eerder. "Daarnaast zijn er nog mensen met slaapproblemen, doordat ze zelf 'rare dingen doen'. Te laat naar bed gaan, bijvoorbeeld, alcoholgebruik, of spelletjes spelen op hun smartphone. Vooral schermgebruik en alcohol drinken leiden tot een slechte slaapkwaliteit. Veel mensen doen maar wat, omdat ze niet weten dat dit hun slaap negatief kan beïnvloeden."