Opnieuw op de vlucht: Afghanen worden massaal Pakistan uitgezet

"Het is een opstapeling van humanitaire ramp op humanitaire ramp", zegt Haris Faiz van stichting Omid. "Heel verdrietig wat het land allemaal moet meemaken."

De Rotterdammer is momenteel zelf in Afghanistan en zet zich fulltime in om noodhulp aan zijn moederland te verlenen. "Vorige maand hadden we al die aardbevingen, er komt ook nog een strenge winter aan. Het land heeft met zoveel tegenslag tegelijkertijd te maken."

Noodhulp

Faiz is meerdere keren naar de grens met Pakistan gegaan, en naar dorpen waar deze families naartoe terugkeren. Afgelopen dagen sprak zijn organisatie met zo'n 100 families. "Er is vooral een groot tekort aan voedsel en winterkleding. Deze mensen vertellen ons dat ze niet meer in Pakistan mogen blijven sinds dat land nieuwe regels heeft ingesteld voor immigranten. Maar sommigen woonden daar al hun hele leven. Ze verdienden hun geld door bijvoorbeeld een tuktuk te rijden."

De nieuwe regels houden in dat Afghaanse vluchtelingen die illegaal in Pakistan verblijven, gearresteerd en gedeporteerd worden. De maatregel ging op 1 november in, en werd kort van tevoren aangekondigd. Het voorschrift treft mogelijk om 1,7 miljoen Afghanen.

Wie gehoor gaf aan de maatregel en vóór 1 november het land verliet, mocht maximaal 50.000 Pakistaanse roepies (ongeveer 170 euro) en wat persoonlijke bezittingen meenemen. Andere spullen, zoals meubels of bijvoorbeeld vee dat nodig is voor hun levensonderhoud, moesten ze achterlaten. Van de mensen die nu de grens overgezet worden, wordt alles afgepakt.

Het is moeilijk om deze mensen te helpen, zegt de hulpverlener. "We kregen vandaag nog een aanvraag van de lokale autoriteiten om voor een familie met 23 mensen een noodtent te regelen. Dekens hadden ze ook nodig. Dat hebben we gelukkig kunnen doen. Maar verder is er tekort aan alles."

Complete chaos

"De aantallen zijn echt enorm", gaat hij verder, "zo'n 250.000 mensen zitten hier in tenten. Families, vrouwen zonder echtgenoten, soms kinderen die alleen zijn."

En elke dag komen er weer meer dan duizend bij. "De machthebbers hier komen ervaring, middelen, geld en mankracht tekort. Er is niet genoeg aandacht voor wat zich hier afspeelt. Als de aantallen straks oplopen tot boven een miljoen, dan wordt het een complete chaos."

"We woonden al 14 jaar in Pakistan", zegt een oudere man tegen persbureau Reuters. "Maar ineens moesten we weg. We mochten van de autoriteiten niet eens onze papieren houden."

Een jongere vrouw heeft eenzelfde soort ervaring: "De autoriteiten gaven ons slechts twee uur de tijd om het land te verlaten. Dus we hebben zo snel mogelijk onze spullen gepakt en zijn weggegaan."

Spanningen

Faiz hoort zulke verhalen dagelijks. "De Pakistaanse overheid neemt gewoon alles in beslag. Ze worden als een kale kip de grens over gestuurd. Alles wat ze hebben opgebouwd, wordt afgepakt." Inmiddels zouden zo'n 370.000 Afghanen Pakistan hebben verlaten.

Sinds de taliban in 2021 de macht hebben gegrepen in Afghanistan, zijn de spanningen tussen de buurlanden weer toegenomen. De Pakistaanse regering geeft Afghanen de schuld van allerlei misdaden en aanslagen in het land. Dat wordt dan ook als reden gegeven om alle Afghanen het land uit te zetten.

Want hoewel het officieel om illegale vluchtelingen gaat, zijn volgens de VN ook degenen die wél de juiste papieren hebben doelwit. Inmiddels vinden er ook al huiszoekingen plaats om Afghanen in Pakistan op te sporen. Ook is het verboden om Afghanen onderdak te bieden.

Zo'n 700.000 van hen zijn naar Pakistan gevlucht ná de machtsovername door de taliban. Sommigen van hen werkten in het verleden samen met westerse overheden en hen was dan ook een visum beloofd. Inmiddels wachten ze daar nu al meer dan twee jaar op. Hun tijdelijke visa zijn verlopen en ook zij dreigen - met een boete -  te worden uitgezet naar Afghanistan, waar ze hun leven niet zeker zijn. In een poging te voorkomen dat ze in handen van de taliban komen, duiken ze onder en verschuilen ze zich.

Dodelijke winter

De VN roept Pakistan op te stoppen met de uitzettingen. "Want de koude winter in Afghanistan kan dodelijk zijn", zegt de VN-woordvoerder tegen persbureau Reuters. Ook de hulporganisatie het Rode Kruis, die actief is in Afghanistan, laat aan RTL Nieuws weten bezorgd te zijn over de situatie. "Denk daarbij aan strenge winters, toegang tot onderdak, water en het risico dat families elkaar uit het oog verliezen. Specifiek denken we dan ook aan de meest kwetsbaren, zoals kinderen, ouderen, zwangere mensen en mensen met chronische ziekten."

Ook is het Rode Kruis kritisch op het feit dat het gaat om een gedwongen terugkeer, want volgens de organisatie moet terugkeer altijd gebeuren op basis van individuele beoordeling en inachtneming van het non-refoulement-principe. Dat betekent dat als mensen mogelijk gevaar kunnen lopen, zij niet mogen worden teruggestuurd naar het land waar ze vandaan komen.