Spanningen door spionagesatelliet Noord-Korea: 'Ziet er niet goed uit'

Vijf dagen geleden lanceerde het Noord-Koreaanse regime voor het eerst succesvol een spionagesatelliet. Twee eerdere pogingen mislukten. Het doel van de satelliet is om informatie te verkrijgen over militaire doelen. Die informatie kan van pas komen, mocht Noord-Korea in een oorlog belanden.

Propaganda

De dictatuur claimt dat de satelliet foto's heeft gemaakt van een Amerikaanse basis op het eiland Guam in de Stille Oceaan, het Witte Huis, het Pentagon, Pearl Harbor en een vliegdekschip. Omdat de foto's niet openbaar zijn gemaakt, is niet vast te stellen of dit ook klopt. "Het komt wel erg goed uit voor de propaganda", zegt Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden hierover.

Wel staat vast dat de lancering van de satelliet ervoor heeft gezorgd dat de spanningen in de regio zijn opgelopen. Zuid-Korea, Japan en de Verenigde Staten zien de satelliet als een grote dreiging. Als reactie op de lancering heeft Zuid-Korea de grensbewaking vanuit de lucht hervat. Met die actie legde Zuid-Korea een deel van het in 2018 gesloten militair akkoord naast zich neer. Dat was voor Noord-Korea weer reden om militairen en wapens naar de grens te sturen.

'Ziet er niet goed uit'

"Als het zo doorgaat, dan escaleert het. Het ziet er niet heel goed uit", zegt Breuker. "Zuid-Korea moet wel iets doen, maar het kan niet te sterk reageren. Zolang er niet serieus gepraat kan worden, zal het altijd uitlopen op een confrontatie. Het is alleen de vraag wanneer."

Het is een onvoorspelbare situatie, zegt ook Casper van der Veen, Koreadeskundige en schrijver van het boek De Kim-dynastie – Geschiedenis van Noord-Korea. "Het kan jaren goed gaan, maar het kan ook ieder moment uitbarsten. Het gevaar is er altijd. Alles draait in Noord-Korea om het beschermen van de leider en het regime. Het zal alleen kernwapens inzetten als het in zijn bestaan wordt bedreigd. Maar als andere landen zich op hun beurt door Noord-Korea bedreigd voelen, zit je met een patstelling waar je niet uitkomt. Zeker niet aan de onderhandelingstafel, want met dit regime kun je geen akkoorden sluiten. Of ze houden zich er niet aan. Het is een behoorlijk uitzichtloze situatie."

Bijna mis

Dat de situatie kan ontvlammen, bleek in 2017. Noord-Korea was destijds druk met het uitvoeren van kernproeven en het testen van langeafstandsraketten, die ook de VS en Europa zouden kunnen bereiken. Voormalig president Donald Trump van de VS zei herhaaldelijk een militaire operatie niet uit te sluiten. "Als Noord-Korea doorgaat met het bedreigen van de VS zal het te maken krijgen met vuur en furie die de wereld niet eerder heeft gezien", aldus Trump destijds.

Tot een confrontatie kwam het niet. Of dat nu wel het geval gaat zijn, laat zich niet voorspellen. Van der Veen: "Het diplomatieke proces zit vast sinds 2019. Sindsdien zien we dat Noord-Korea vooral bezig is met het opdrijven van de spanningen."

Intussen heeft het regime serieus werk gemaakt van het realiseren van belangrijke militaire doelen, zoals dus de spionagesatelliet. En eerder dit jaar werd een raket gelanceerd waarin gebruik wordt gemaakt van vaste brandstof. "Die kun je met een druk op de knop afvuren. Dus als Noord-Korea wordt aangevallen, kan het meteen terugschieten", zegt Van der Veen.

Rode lijn gepasseerd

En dan zijn er nog de talloze rakettests. "Dat zijn er bizar veel, maar daar haalt men tegenwoordig de schouders voor op terwijl het vroeger groot nieuws was."

Daarin schuilt een gevaar, zegt Van der Veen. "Noord-Korea heeft een intercontinentale raket ontwikkeld. Heel lang is gezegd dat ze een rode lijn zouden passeren als ze die zouden ontwikkelen. Maar het is gelukt en dit kon gebeuren omdat Noord-Korea niet serieus werd genomen. Nu worden de militaire capaciteiten wel serieus genomen, terwijl het te laat is."

De spionagesatelliet is het meest recent behaalde militaire doel van Noord-Korea. Als het aan Kim Jong-un ligt, blijft het hier niet bij. Hij wil een hele vloot. Van der Veen: "Het is een doorbraak dat de satelliet echt in de ruimte is gekomen en als er daadwerkelijk foto's genomen zijn, betekent het dat er ook contact is met de grond. Dan is de satelliet dus heel bruikbaar."

Bondgenootschap

Een oplossing voor de huidige spanningen ligt niet op het oprapen. Voor de langere termijn denkt Breuker dat het 'van levensbelang is' dat er een bondgenootschap ontstaat tussen Zuid-Korea, Japan en de VS. "Een soort NAVO in het klein. Verregaande defensiesamenwerking, een samenwerking tussen de veiligheidsdiensten voor het uitwisselen van informatie."

In Zuid-Korea ligt dat nogal gevoelig, vanwege het verleden van de Japanse bezetter op het Koreaanse schiereiland. "Maar ze zullen dit moeten doen", zegt Breuker. "Want als Noord-Korea rare dingen doet en bijvoorbeeld aanvalt, zal dat eerder gebeuren als Zuid-Korea en Japan elkaar niet helpen."

Ook Van der Veen denkt dat Noord-Korea kan worden afgeschrikt door zo'n samenwerking. Al ontstaan daardoor mogelijk ook weer andere risico's. "Hierdoor kun je Noord-Korea verder in de armen van China drijven."