Israël maakt zich op voor vergelding in Iran: dit zijn de mogelijke doelwitten

"Iran heeft een grote fout gemaakt, en zal ervoor betalen", zei premier Netanyahu nadat Iran op dinsdag zo'n 180 raketten op Israël had afgevuurd. "Wij zullen aanvallen wie ons aanvalt." Na deze uitspraak lijkt het een kwestie van tijd voordat Israël een vergeldingsactie uitvoert op Iraanse bodem.

"Israël zou op meerdere manieren kunnen reageren", zegt defensiespecialist Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Er zijn drie hoofdscenario's: de nucleaire faciliteiten, olieraffinaderijen of de havens en misschien luchthavens van Iran aanvallen." Aanvallen op die doelen zijn makkelijker gezegd dan gedaan.

Het zou niet de eerste keer zijn dat het land een aanval uitvoert op Iran. Zo wist Israël in april een Iraans luchtverdedigingssysteem te raken bij een aanval op de luchtbasis Isfahan. De aanval kwam vijf dagen nadat Iran ongeveer 120 raketten en 170 drones afvuurde op Israël.

De afgelopen dagen wordt al volop gespeculeerd over een aanval op het Iraanse atoomprogramma. Een deel van de nucleaire faciliteiten van Iran ligt in bergachtig gebied en onder de grond, waardoor Israël die doelen niet zomaar kan raken. Vier Israëlische functionarissen laten aan The New York Times weten dat hun land niet van plan is om de nucleaire installaties aan te vallen, 'ook al ziet Israël de pogingen van Iran om een kernwapenprogramma op te zetten als een enorme bedreiging'.

Amerika lijkt een stokje te steken voor een eventuele Israëlische aanval op de Iraanse olie-industrie. Het zou de economie van het land hard raken, omdat Iran veel olie exporteert. "Dan zouden de energieprijzen weer gaan stijgen", zegt defensiespecialist Bolder. "Ik denk dat Amerika zal zeggen: dat mag niet. De hoge olieprijzen in de Verenigde Staten zijn nu ook al een probleem voor Joe Biden."

Havens lijken een realistischer doel, zegt Bolder. "Dat zou betekenen dat Israël zoveel mogelijk de infrastructuur raakt, en zo min mogelijk de burgers." Maar ook de havens kan Israël niet zomaar raken. "Als ze dat met vliegtuigen willen doen, moeten ze heel ver vliegen, via Syrië en Irak of via Saoedi-Arabië", zegt Bolder. "En dan moeten die landen het ook goed vinden dat er Israëlische vliegtuigen door hun luchtruim vliegen."

Het is ook de vraag hoeveel capaciteit de luchtmacht van Israël nog heeft, omdat er al vliegtuigen boven Gaza, Libanon en ook Syrië worden ingezet. In plaats van gevechtsvliegtuigen te gebruiken zou Israël ook raketten kunnen afschieten, maar het is onduidelijk of het land daarvoor de middelen heeft.

Andere doelen

Naast de drie genoemde doelen zou Israël een directe aanval kunnen uitvoeren op de militaire infrastructuur van Iran, of op de leiders van het land. Dat zou min of meer in lijn liggen met de aanpak richting Libanon.

De aanval kan ook van andere aard zijn dan een luchtaanval met bommen en raketten. Het is onduidelijk waar Israël toe in staat is, vooral na de recente aanvallen met piepers en portofoons in Libanon. "Wie had een paar weken verwacht dat Israël duizenden piepers zou laten ontploffen in Libanon? Ik in ieder geval niet", zegt Bolder.

Invloed van Amerika

Bij een vergeldingsaanval lijkt Israël weinig rekening te houden met de Verenigde Staten. Als naaste bondgenoot hebben de Amerikanen veel invloed op Israël, maar het afgelopen jaar lijkt premier Netanyahu zich maar weinig aan te trekken van de wensen van Biden.

"Biden zegt al een jaar tegen Israël: wees gematigd met je geweld", zegt Sophie van der Meer, verslaggever in de Verenigde Staten. "Hij heeft ook gezegd dat er een wapenstilstand moet komen in Libanon. Maar Netanyahu lijkt daar niet naar te luisteren."

"De regeringen van Israël en de VS staan continu in contact, maar de relatie tussen Netanyahu en Biden is niet super", legt Van der Meer uit. "De meeste Amerikanen blijven Israël steunen, en bij de Republikeinen is die steun misschien wel sterker dan ooit. Ik denk dat voor een groot deel van de Amerikaanse bevolking geldt."

Bidens oproepen tot matiging lijken weinig effect te hebben, en Israël heeft vorige week ondanks de kritiek nog een nieuw militair steunpakket gekregen, ter waarde van 7,8 miljard euro. Israël lijkt dus grotendeels zelf te besluiten hoe het wil reageren op Iran.

Escalatie

Als Israël met een vergeldingsactie komt, dan is de kans groot dat Iran ook weer reageert met een nieuwe aanval. "Als Israël echter terugslaat, zal onze reactie krachtiger zijn", waarschuwt de stafchef van het Iraanse leger.

"Niemand de-escaleert nu", constateert Bolder. "Dat is een groot gevaar." Als er na elke nieuwe aanval weer een tegenaanval komt, kan de spanning tussen Israël en Iran de komende tijd nog veel verder toenemen.