Partnerdoding en gezinsmoord: politie weet vaak van niets, tot het te laat is

Angst voor de partner, schaamte, zelfverwijt. Er zijn tal van redenen waarom slachtoffers van huiselijk geweld niet naar de politie stappen. Maar dat de drempel zó hoog is, verbaasde analisten van de politie. Ze onderzochten 164 gevallen van moord en doodslag in de huiselijke kring. In 77 procent van de gevallen bleek er in de twee voorgaande jaren geen enkele melding in het politiesysteem te staan die wees op naderend onheil. 

'Klemmend beroep'

Sitalsing doet daarom een 'klemmend beroep' op de samenleving: "Heb je vermoedens over huiselijk geweld? Meld ze. Bij de politie wanneer er sprake is van een acute situatie, in andere gevallen bij Veilig Thuis. Daar kunnen mensen ook terecht als ze vragen hebben of advies willen. Liever tien keer te veel gebeld, dan één keer te weinig."

Signalen van huiselijk geweld

Zowel aan de slachtofferkant als aan de daderkant kunnen volgens Slachtofferhulp onder andere de volgende signalen wijzen op huiselijk geweld:

Het slachtoffer gedraagt zich nederig of slaafs naar de partner, is zichtbaar bang voor de partner, heeft nauwelijks contact met anderen, zelfs niet met de familie,  schrikt snel, kan zeggen: "Ik mag van mijn partner niet..."

De partner (dader) is snel jaloers, is eerst agressief en dan weer heel lief, behandelt de ander als zijn of haar bezit, maakt thuis dingen kapot, belooft steeds dat het niet meer gebeurt of wil altijd weten waar de ander is en wat hij of zij doet.

Onder de titel 'Waar ben je?' start het ministerie van Justitie en Veiligheid vandaag een publiekscampagne, gericht op het herkennen van signalen van giftige relaties. Een video die wordt vertoond in bioscopen en op sociale media laat zien hoe een jonge vrouw het slachtoffer wordt van een partner die steeds dwingender wordt. 

Het doel van de campagne is dat mensen in de omgeving van slachtoffers deze signalen beter leren herkennen. "Hoewel dwingende controle zich afspeelt achter de voordeur, zijn er vaak wél signalen", zegt Sitalsing. "Familieleden, vrienden, buren en collega's zien vaak als eersten dat er iets misgaat. We willen mensen meegeven: praat erover en vraag advies, bijvoorbeeld bij Veilig Thuis."

'Teleurgesteld'

Barbara Godwaldt kreeg vochtige ogen toen ze de campagnefilm voor het eerst zag. Na een lange periode van psychische terreur werd haar zus Gea, een geliefde basisschooljuf uit het Brabantse Made, in 2020 vermoord door haar partner. Barbara herkent het patroon van dwingende controle. "Hij schold mijn zus uit, kleineerde en bedreigde haar." 

Sinds de moord op haar zus maakt Barbara zich sterk voor slachtoffers van huiselijk geweld. In deze video doet ze haar verhaal aan RTL Nieuws:

Godwaldt staat achter de campagne om signalen te melden, maar is ook kritisch. Ze vindt dat instanties slachtoffers van huiselijk geweld nu al onvoldoende kunnen beschermen. Zo is er een groot tekort aan opvangplekken. "Alleen oproepen om vaker melding te doen, is niet voldoende. Dan moet je ook zorgen dat er een goed hulpverleningstraject bestaat en dat degene die het geweld pleegt, daadwerkelijk bestraft wordt. Slachtoffers mogen niet vaker worden teleurgesteld."

Capaciteit

Volgens Martin Sitalsing krijgen basisteams in alle politieregio's coördinatoren op het gebied van huiselijk geweld. "Die zijn er al in verschillende eenheden en dat wordt verder uitgebreid." Op de vraag of de politie genoeg menskracht heeft om meer meldingen op te pakken, zegt hij: "We moeten hier extra capaciteit op zetten, al gaat dat ten koste van iets anders. Want dit thema is ontzettend belangrijk."

Het onderzoek laat zien dat de politie in een kwart van de gevallen van huiselijk geweld niet goed registreert wat er met een melding is gebeurd. Ook dat moet beter, zegt Sitalsing. "Bij ruim een kwart van de door de politie geregistreerde incidenten is niet vastgelegd welke actie door de politie is ondernomen. Ook gebruikt nog lang niet iedereen een speciale projectcode voor huiselijk geweld. Die code helpt ons bij het signaleren van patronen en is dus heel belangrijk."

Verder wil de politiechef blijven investeren in kennis over huiselijk geweld en kindermishandeling en de aanpak daarvan. "We weten dat slachtoffers zich pas na gemiddeld 30 incidenten bij de politie melden. Dat iemand zich voor het eerst bij ons meldt, betekent dus niet dat er ook voor het eerst iets is gebeurd. Daarvan moeten politiemensen zich bewust zijn."

Elke acht dagen wordt een vrouw gedood

Van huiselijk geweld staat femicide momenteel veel in de aandacht. Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw gedood, vaak door haar partner of ex. Vaak gaat hier een periode aan vooraf van dwingende controle en psychisch en fysiek geweld. Volgens eerder onderzoek trekken slachtoffers pas na gemiddeld 30 incidenten aan de bel bij de politie of andere instanties.